W recen­zji książ­ki Ogólna Teoria Systemów pisa­łem mię­dzy inny­mi, że:

Systemy spo­łecz­ne spo­ty­ka­ne wokół nas to z regu­ły sys­te­my z pamię­cią, kolej­ne reak­cje sys­te­mu to efekt bodź­ca jaki się poja­wi i wcze­śniej­szych zapa­mię­ta­nych reak­cji (histo­rii). Jak widać takie same bodź­ce mogą wywo­ły­wać inne reak­cje w przy­pad­ku sys­te­mu z pamię­cią. Tak dzia­ła­my my (uczy­my się), tak dzia­ła więk­szość apli­ka­cji biz­ne­so­wych (zbie­ra dane). Systemów bez pamię­ci tak­że mamy wokół sobie wie­le. Od zegar­ka czy pro­ste­go kal­ku­la­to­ra (wyni­ki pod­sta­wo­wych ope­ra­cji mate­ma­tycz­nych nie zale­żą histo­rii obli­czeń) do robo­tów kuchen­nych i wie­lu podob­nych, nawet nie raz bar­dzo zło­żo­nych ele­men­tów gospo­dar­stwa domo­we­go i nie tyl­ko. (Źródło: Ogólna Teoria Systemów a ana­li­za | | Jarosław Żeliński IT-Consulting).

Polecam cały ten arty­kuł, przed lek­tu­rą dal­szej części.

Analizując sys­te­my będą­ce opro­gra­mo­wa­niem wspie­ra­ją­cym czło­wie­ka, mode­lo­wa­ne są one w nastę­pu­ją­cy sposób:

Pełna wewnętrzna struktura systemu

Założenia to:

  1. opro­gra­mo­wa­nie to pamięć i deter­mi­ni­stycz­ne reak­cje (mecha­nizm),
  2. opro­gra­mo­wa­nie ma inte­rak­cje z czło­wie­kiem (ini­cja­tor, użyt­ko­wa­niem opro­gra­mo­wa­nia) za pośred­nic­twem interfejsu,
  3. czło­wiek jest ele­men­tem niedeterministycznym.

Metody sys­te­mo­we ana­li­zy i pro­jek­to­wa­nia opro­gra­mo­wa­nia (któ­re sto­su­ję) są opar­te na powyż­szym para­dyg­ma­cie (zgod­nym z nad­rzęd­nym para­dyg­ma­tem obiek­to­wym). Analiza sys­te­mów spo­łecz­nych wyma­ga jedy­nie usu­nię­cie z tego mode­lu inter­fej­su i jaw­nym uzna­niu inte­rak­cji mię­dzy ludź­mi. Aby więc zapro­jek­to­wać apli­ka­cję nale­ży: (1) wyko­nać ana­li­zę sys­te­mu spo­łecz­ne­go w jakim ta apli­ka­cja ma funk­cjo­no­wać (np. fir­ma), (2) wska­zać obszar tego sys­te­mu, któ­rzy zosta­nie prze­ję­ty” (zastą­pio­ny) przez apli­ka­cję, (3) zde­fi­nio­wać inter­fejs pomię­dzy tymi obszarami.

Tym razem chcia­łem opi­sać model poję­cio­wy słu­żą­cy do ana­li­zy i mode­lo­wa­nia sys­te­mów spo­łecz­nych, to etap przez decy­zją o two­rze­niu apli­ka­cji (nie­ste­ty bar­dzo czę­sto pomi­ja­ny w pro­jek­tach IT). Czym jest sys­tem społeczny?

Według J. Stępnia SYSTEM SPOŁECZNY to wza­jem­nie ze sobą powią­za­ne ele­men­ty rze­czy­wi­sto­ści spo­łecz­nej. Jest ujmo­wa­ny w kate­go­riach dzia­łań, w któ­re anga­żu­ją się jed­nost­ki lub gru­py jed­no­stek w obrę­bie dane­go śro­do­wi­ska spo­łecz­ne­go. Według Piotra Sztompki sys­tem spo­łecz­ny jest to ? zło­żo­na całość, skła­da­ją­ca się z wie­lu ele­men­tów połą­czo­nych wza­jem­ny­mi rela­cja­mi oddzie­lo­nych od śro­do­wi­ska zewnętrz­ne­go wyraź­ną granicą?.

Ogólnie rzecz bio­rąc do celów ana­liz sys­te­mo­wych, wystar­czy uzna­nie, że ele­men­tem sys­te­mów spo­łecz­nych są ludzie. Dodatkowo w ramach sys­te­mu mogą funk­cjo­no­wać okre­ślo­ne pra­wa (np. pra­wa fizy­ki a tak­że pra­wa sta­no­wio­ne) czy­li jakiś mecha­nizm dzia­ła­nia” oraz utrwa­lo­na wie­dza (np. książ­ki, doku­men­ty itp.). Można to zilu­stro­wać w nastę­pu­ją­cy sposób:

Model pojęciowy dla systemu społecznego

Dowolny sys­tem spo­łecz­ny (czy­li taki, któ­re­go ele­men­tem są ludzie) moż­na podzie­lić na trzy typy ob obiek­tów reprezentujących:

  1. ludzi (skła­da­ją się z wie­lu moż­li­wych zachowań),
  2. mecha­ni­zmy (wszel­kie pozna­ne deter­mi­ni­stycz­ne reak­cje, skła­da­ją się z pew­nych ele­men­tar­nych zasad),
  3. utrwa­lo­ną wie­dzę (wszel­kie for­my utrwa­lo­nych infor­ma­cji, skła­da­ją­cych z ele­men­tar­nych cząst­ko­wych zapisów).

Syntaktyka tego mode­lu to:

  1. do ist­nie­nia sys­te­mu spo­łecz­ne­go wyma­ga­ną są co naj­mniej dwa obiek­ty human,
  2. tyl­ko obiekt human może ini­cjo­wać interakcje,
  3. akcje oraz inte­rak­cje mogą być ogra­ni­cza­ne (narzu­ca­ne) przez mecha­nism,
  4. obiek­ty know­led­ge sto­ra­ge mogą być two­rzo­ne tyl­ko przez obiekt human (obiekt mecha­nism sam z sie­bie nicze­go nie ini­cju­je ale może być wykorzystany),

Model ten będzie uży­wa­ny prze­ze mnie w tek­stach na tema­ty spo­łecz­ne, w szcze­gól­no­ści te o dzia­ła­niu Państwa. Z racji tego, że to te hipo­te­za, kolej­ne tego typu arty­ku­ły i bada­nia będą sta­no­wi­ły testy tego mode­lu. Będę wdzięcz­ny za wszel­kie uwa­gi i przy­kła­dy oba­la­ją­ce tę tezę.

(powyż­sze dia­gra­mu to dia­gra­my nota­cji UML)

Jarosław Żeliński

Jarosław Żeliński: autor, badacz i praktyk analizy systemowej organizacji: Od roku 1991 roku, nieprzerwanie, realizuje projekty z zakresu analiz i projektowania systemów, dla urzędów, firm i organizacji. Od 1998 roku prowadzi samodzielne studia i prace badawcze z obszaru analizy systemowej i modelowania (modele jako przedmiot badań: ORCID). Od 2005 roku, jako nieetatowy wykładowca akademicki, prowadzi wykłady i laboratoria (ontologie i modelowanie systemów informacyjnych, aktualnie w Wyższej Szkole Informatyki Stosowanej i Zarządzania pod auspicjami Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.) Oświadczenia: moje badania i publikacje nie mają finansowania z zewnątrz, jako ich autor deklaruję brak konfliktu interesów. Prawa autorskie: Zgodnie z art. 25 ust. 1 pkt. 1) lit. b) ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych zastrzegam, że dalsze rozpowszechnianie artykułów publikowanych w niniejszym serwisie jest zabronione bez indywidualnej zgody autora (patrz Polityki Strony).

Dodaj komentarz

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.