Wprowadzenie

W spo­rach doty­czą­cych przed­mio­tów wyma­ga­ją­cych wie­dzy spe­cja­li­stycz­nej, poza praw­ni­ka­mi bio­rą udział eks­per­ci dzie­dzi­no­wi. Są powo­ły­wa­ni przez sądy jako bie­gli sądo­wi, bywa­ją powo­ły­wa­ni przez stro­ny spo­ru jako rze­czo­znaw­cy, spo­rzą­dza­ją­cy tak zwa­ne opi­nie pry­wat­ne. Bywam anga­żo­wa­ny w obu tych rolach. Opinia pry­wat­na bywa pod­sta­wą do odrzu­ce­nia opi­nii biegłego. 

Opinie prywatne a opinie biegłego

Na pod­sta­wie wykła­du: ​„Dowód z opi­nii bie­głe­go w pra­wie pol­skim”, Adw. Dr Karol Pachnik, 7 listo­pa­da 2011 roku ? Wykład KDZ ORA w Warszawie.

Odniesienie się do opi­nii bie­głe­go sądo­we­go czę­sto­kroć może być zwią­za­ne z koniecz­no­ścią samo­dziel­ne­go zwró­ce­nia się przez stro­nę do inne­go spe­cja­li­sty w tym zakre­sie. Uzyskana tą dro­gą opi­nia nie będzie z pro­ce­so­we­go punk­tu widze­nia toż­sa­ma z opi­nią bie­głe­go sądo­we­go i nie może jej zastą­pić. Może jed­nak być potrak­to­wa­na jako sta­no­wi­sko stro­ny lub doku­ment pry­wat­ny, zali­czo­ny w poczet mate­ria­łu dowo­do­we­go. Nie jest jed­nak wyklu­czo­ne, że będzie rzu­to­wać na osta­tecz­ną oce­nę opi­nii spo­rzą­dzo­nej przez bie­głe­go sądo­we­go i przy­czy­ni się do wybo­ru dal­sze­go try­bu procedowania.

Prywatne eks­per­ty­zy opra­co­wa­ne na zle­ce­nie stron, czy to w toku pro­ce­su, czy jesz­cze przed jego wsz­czę­ciem, nale­ży trak­to­wać w razie przy­ję­cia ich przez sąd orze­ka­ją­cy, jako wyja­śnie­nia sta­no­wią­ce popar­cie z uwzględ­nie­niem wia­do­mo­ści spe­cjal­nych sta­no­wisk stron (wyrok Sądu Najwyższego z dania 11 czerw­ca 1974 roku, sygn. akt II CR 260/74).

Ogromny roz­wój nauki i tech­ni­ki spo­wo­do­wał, że opi­nie bie­głych sta­ły się nie­odzow­nym ele­men­tem więk­szo­ści postę­po­wań cywil­nych. Często poja­wia­ją się tak­że tzw. opi­nie pry­wat­ne, a zatem wyko­na­ne na zle­ce­nie stro­ny pro­ce­so­wej, nie zaś sądu. Wprawdzie opi­nie pry­wat­ne nie sta­no­wią dowo­du w rozu­mie­niu prze­pi­sów KPC, ale nie moż­na pomi­jać ich zna­cze­nia. Mogą one bowiem pozwo­lić unik­nąć spo­ru sądo­we­go, kie­dy powstrzy­ma­ją powo­da przed jego wyto­cze­niem lub pozwa­ne­go skło­nią do ugo­dy przed­są­do­wej. W toku pro­ce­su speł­nia­ją one rolę facho­we­go uza­sad­nie­nia sta­no­wi­ska stro­ny, środ­ka upraw­do­po­dob­nie­nia oraz prze­słan­ki uła­twia­ją­cej wery­fi­ka­cję opi­nii bie­głe­go sądo­we­go. […] Nic zatem dziw­ne­go, że w coraz więk­szej ilo­ści spraw cywil­nych stro­ny, na popar­cie swo­ich twier­dzeń, przed­sta­wia­ją opi­nie fachow­ców i rze­czo­znaw­ców wyda­ne na ich wła­sne zlecenie.

(źr.: Znaczenie tzw. opi­nii pry­wat­nych dla postę­po­wa­nia cywil­ne­go : Czasopisma C.H.Beck)

UWAGA! Pozasądowa eks­per­ty­za (czy popraw­niej opi­nia), pozo­sta­ją­ca w sprzecz­no­ści z eks­per­ty­zą, na któ­rej sąd oparł swe orze­cze­nie może być, wedle sta­no­wi­ska Sądu Najwyższego, nowym dowo­dem w spra­wie o wzno­wie­nie postę­po­wa­nia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 paź­dzier­ni­ka 1990 roku, sygn. V KO 8/90).

Także:

Pod poję­ciem pry­wat­nej opi­nii bie­głe­go, na potrze­by niniej­szej ana­li­zy, nale­ży rozu­mieć opi­nię przy­go­to­wa­ną na zle­ce­nie stro­ny, przez oso­bę (lub insty­tu­cję) posia­da­ją­cą wie­dzę spe­cja­li­stycz­ną, w odróż­nie­niu od opi­nii przy­go­to­wa­nej na zle­ce­nie orga­nu pro­ce­so­we­go (sądu), któ­rą okre­śla się mia­nem opi­nii bie­głe­go sądowego.

.

Oferowane prze­ze mnie opra­co­wa­nia, eks­per­ty­zy i recen­zje to odpo­wiedź na zada­ne pyta­nie. Często peł­nią one rolę opi­nii pry­wat­nej w sporze.

Metody

Ekspertyzy, któ­rych celem jest oce­na skut­ków i usta­le­nie przy­czyn okre­ślo­ne­go sta­nu fak­tycz­ne­go (np. eks­per­ty­zy w spo­rach sądo­wych lub przed­są­do­wych), mają struk­tu­rę publi­ka­cji nauko­wej (IMRAD).

W sze­ro­ko poję­tej bran­ży inży­nier­skiej, opar­tej na two­rze­niu spe­cja­li­stycz­nych tre­ści, jed­nym z istot­nych ele­men­tów jest pra­wo autor­skie, war­to­ści inte­lek­tu­al­ne, poję­cie tajem­ni­cy przed­się­bior­stwa, sta­ran­ne dzia­ła­nie oraz uzy­ska­ny efekt, czy­li jakoś usłu­gi lub pro­duk­tu (opro­gra­mo­wa­nia). Dlatego w spo­rach przy­wo­ły­wa­ne są nie tyl­ko usta­wy, opu­bli­ko­wa­ne opi­nie praw­ne i orzecz­nic­two, ale też opi­nie w spe­cja­li­stycz­ne w przed­mio­cie spo­ru. Typowym przed­mio­tem spo­rów na linii dostaw­ca odbior­ca opro­gra­mo­wa­nia są jakość i war­to­ści inte­lek­tu­al­ne oraz kosz­ty i ter­mi­ny. Kluczowym ele­men­tem pod­la­ga­ją­cym oce­nie jest tu treść doku­men­ta­cji pro­jek­to­wej, w szcze­gól­no­ści spo­sób wyspe­cy­fi­ko­wa­nia wyma­gań i póź­niej­sze, opar­te na nich, decy­zje projektowe. 

Ekspertowi przy­słu­gu­je auto­no­mia badaw­cza, a co za tym idzie wybór meto­dy bada­nia. Jedną z pod­sta­wo­wych metod jakie ja sto­su­ję w opra­co­wy­wa­niu eks­per­tyz jest ide­ali­za­cja. Idealizacja to abs­tra­ho­wa­nie od kon­tek­sto­wych szcze­gó­łów nie­istot­nych dla isto­ty przed­mio­tu eks­per­ty­zy, jej wyni­kiem jest bazo­wy (ide­ali­zo­wa­ny) opis przed­mio­tu eks­per­ty­zy. Szczegóły te sta­no­wią nato­miast pod­sta­wę tre­ści eks­per­ty­zy, któ­rej wnio­ski opar­te są mię­dzy inny­mi na tych deta­lach .

Idealizacja to tak­że opar­cie się na ogól­nie uzna­nych osią­gnię­ciach nauki, dobrych prak­ty­kach i wzor­cach. Te ostat­nie to pod­sta­wo­we narzę­dzia oce­ny jako­ści sys­te­mów informatycznych. 

W efek­cie pozwa­la to na spro­wa­dze­nie każ­dej eks­per­ty­zy, doty­czą­cej okre­ślo­ne­go przed­mio­tu, do porów­na­nia sta­nu bada­ne­go z wzor­cem, któ­rym powi­nien być stan uzna­wa­ny za ide­al­ny w danej sytu­acji (np. nor­ma, dobre prak­ty­ki, ogól­nie dostęp­na wie­dza nauko­wa). Takie bada­nie i jego wynik (eks­per­ty­za) sta­je się wte­dy for­mą audy­tu .

To powo­du­je, że eks­per­ty­za wyma­ga cza­sa­mi nawet powtór­ne­go opra­co­wa­nia pod­sta­wo­wej archi­tek­tu­ry pro­jek­tu sys­te­mu, co jest dodat­ko­wym zyskiem dla moje­go zleceniodawcy. 

Recenzje dokumentów

Świadczę usłu­gi w zakre­sie audy­tu i recen­zo­wa­nia doku­men­ta­cji pro­jek­to­wej w obsza­rze sze­ro­ko poję­tej ana­li­zy sys­te­mów, w szcze­gól­no­ści : ana­li­zy i mode­le pro­ce­sów biz­ne­so­wych, struk­tu­ry infor­ma­cyj­ne danych i doku­men­tów, logi­ka biz­ne­so­wa i regu­ły biz­ne­so­we, ana­li­zy przed­wdro­że­nio­we, pro­jek­ty archi­tek­tu­ry sys­te­mów infor­ma­cyj­nych, meto­dy i pro­ce­sy wytwa­rza­nia opro­gra­mo­wa­nia, jego utrzy­ma­nia i roz­wo­ju. Usługa reali­zo­wa­na jest zdal­nie dro­gą elektroniczną. 

Współpraca pole­ga na prze­sła­niu dro­gą elek­tro­nicz­ną opi­su pro­ble­mu oraz doku­men­tów (mate­ria­łu) do audy­tu. Zamawiający potwier­dza zle­ce­nie Zamówieniem i wpła­tą (ta usłu­ga jest przed­pła­co­na, wię­cej na stro­nie Zamów). Zwracam tak­że uwa­gę, że zgod­nie z pra­wem doku­men­ty, któ­rych treść sta­no­wi tajem­ni­cę przed­się­bior­stwa, dla ich ochro­ny, muszą być sto­sow­nie ozna­czo­ne (patrz tajem­ni­ca przed­się­bior­stwa). Obecnie nie jest wyma­ga­na umo­wa o zacho­wa­niu pouf­no­ści.

Wykładnia systemowa i celowościowa

Podważanie opi­nii bie­głych nie jest nie­moż­li­we. Podważanie uza­sad­nień praw­ni­czych tak­że nie jest nie­moż­li­we. Nie raz uda­wa­ło mi się to zro­bić. Jak?

W pra­wie, mie­dzy inny­mi, sto­so­wa­na jest wykład­nia sys­te­mo­wa i celo­wo­ścio­wa . Obie są pod­sta­wo­wy­mi narzę­dzia­mi ​„napra­wia­ją­cy­mi” to co nazy­wa­my ​„złym pra­wem”. Tam gdzie ście­ra­my sie z dogma­ty­zmem (i dogma­ty­kiem) pra­wa, może­my (i mamy pra­wo) sto­so­wać te wykład­nie. To wła­śnie te dwa narzę­dzia pozwa­la­ją mi ​„wygry­wać” spra­wy dla moich klien­tów, ale nie dla­te­go że ​„jestem lep­szym praw­ni­kiem”, bo nim nie jestem. Dlatego, że te dwie meto­dy pozwa­la­ją – w uza­sad­nio­nych przy­pad­kach i kon­tek­stach – spro­wa­dzać zapi­sy pra­wa do absur­du, co z nie raz koń­czy się w Sądzie wybo­rem wykład­ni sys­te­mo­wej i celo­wo­ścio­we w miej­sce dogma­tycz­nej. I to robię. 

Poniżej wyja­śnie­nie dla zain­te­re­so­wa­nych, czym są obie te wykładnie.

Wykładnia systemowa

Zwana tak­że sys­te­ma­tycz­na. Nakazuje pod­czas inter­pre­ta­cji jakie­goś frag­men­tu tek­stu praw­ne­go uwzględ­niać kon­tekst, w jakim frag­ment ten się znaj­du­je. Kontekst ten może być zarów­no praw­ny, jak i poza­praw­ny. Uwzględnia się tu też treść pre­am­bu­ły, a tak­że załącz­ni­ków, pro­to­ko­łów i dekla­ra­cji, jeśli zosta­ły one załą­czo­ne do tego aktu (lub zawar­tej umo­wy). Bierze się tak­że pod uwa­gę zawar­tość innych aktów praw­nych oraz orzecz­nic­two). Uwzględniany jest kon­tekst poza­praw­ny czy­li to wszyst­ko, co ist­nia­ło przed i w chwi­li powsta­nia inter­pre­to­wa­ne­go tek­stu praw­ne­go, ewen­tu­al­nie jesz­cze później.

W spo­rach w pra­wie cywil­nym, zawie­ra­nie umów cywil­no­praw­nych i spo­ry zwią­za­ne z ich reali­za­cją, wykład­nię sys­te­mo­wą sto­su­ję głów­nie do inter­pre­ta­cji Prawa (wal­ka z dogma­ty­zmem pra­wa). Wykładnie celo­wo­ścio­wą sto­su­ję naj­czę­ściej w inter­pre­ta­cji zawar­tych umów, w trak­cie pró­by wyka­za­nia ich ewen­tu­al­ne­go subiektywizmu. 

Wykładnia sys­te­mo­wa sta­no­wi nie­ja­ko prze­dłu­że­nie lub uzu­peł­nie­nie wykład­ni języ­ko­wej (gdy odwo­łu­je się do kon­tek­stu praw­ne­go) i wykład­ni celo­wo­ścio­wej (gdy odwo­łu­je się do kon­tek­stu pozaprawnego).

Wykładnia celowościowa

Dąży do nada­nia inter­pre­to­wa­ne­mu tek­sto­wi praw­ne­mu takie­go zna­cze­nia, jakie będzie odpo­wia­dać celo­wi (sen­so­wi, isto­cie, ​„ducho­wi”) zawar­tej w tym tek­ście regu­la­cji praw­nej (a tak­że zawar­tej umo­wy). Wykładnia celo­wo­ścio­wa naka­zu­je wybrać spo­śród wie­lu moż­li­wych zna­czeń inter­pre­to­wa­ne­go tek­stu praw­ne­go takie zna­cze­nie, jakie będzie w naj­wyż­szym stop­niu odpo­wia­da celo­wi, jaki przy­świe­cał temu tek­sto­wi. Cel regu­la­cji praw­nej (zapi­sy zawar­tej umo­wy) to naj­czę­ściej jej ratio legis (po pol­sku: ​„uza­sad­nie­nie obo­wią­zy­wa­nia”). Może on pole­gać zarów­no na chę­ci osią­gnię­cia lub utrwa­le­nia dane­go sta­nu rze­czy (cele stron umo­wy), jak i dopro­wa­dze­niu do nie­za­ist­nie­nia lub zaprze­sta­nia trwa­nia dane­go sta­nu rze­czy (to przed cyzm umo­wa ma chro­nić strony).

Warto tu zwró­cić uwa­gę, że cel regu­la­cji może być: obiek­tyw­ny lub subiek­tyw­ny. Celem subiek­tyw­nym danej regu­la­cji praw­nej jest cel, jaki chciał osią­gnąć ten, kto tę regu­la­cję usta­no­wił, a więc tzw. rze­czy­wi­sta inten­cja jed­nej ze stron (typo­we gdy jed­na ze stron narzu­ca swój wzór umowy).

Celem obiek­tyw­nym danej regu­la­cji praw­nej jest cel, jaki dana regu­la­cja praw­na ma nie­za­leż­nie od tego, co było, a co nie było zamia­rem stron umo­wy (sze­rzej pra­wo­daw­cy, gdy cho­dzi o Prawo). Celem obiek­tyw­nym jest rów­nież cel, jaki przy­pi­su­je­my pra­wo­daw­cy, z któ­rym wią­że­my pew­ne okre­ślo­ne wła­ści­wo­ści (nada­je­my mu jakieś cechy, zwłasz­cza ide­ali­zu­ją­ce go).

O celu subiek­tyw­nym danej regu­la­cji praw­nej dowia­du­je­my się głów­nie z pre­am­bu­ły lub tzw. moty­wów w przy­pad­ku unij­ne­go pra­wa pochod­ne­go, ewen­tu­al­nie z innych posta­no­wień dane­go aktu praw­ne­go. Są to czę­sto zapi­sy o cha­rak­te­rze regu­la­cyj­nym (np. regu­la­cja ryn­ku). Możemy się go domy­ślać po tym, co było praw­do­po­dob­nym powo­dem usta­no­wie­nia danej regu­la­cji praw­nej, zwłasz­cza patrząc po rodza­jach pro­ble­mów, jakie przed jej wpro­wa­dze­niem wystę­po­wa­ły w spo­łe­czeń­stwie i jakim chcia­no poprzez jej przy­ję­cie zaradzić.

(na pod­sta­wie )

Wyceny i oceny oprogramowania

Specyficznym rodza­jem eks­per­tyz doty­czą­cych sys­te­mów infor­ma­cyj­nych w orga­ni­za­cjach (i tych ​„papie­ro­wych” i tych w posta­ci sys­te­mów infor­ma­tycz­nych) są ich wyce­ny, oce­ny ryzy­ka jakie stwa­rza­ją dla orga­ni­za­cji, oce­na dłu­gu tech­no­lo­gicz­ne­go jaki nio­są, i inne o podob­nych cha­rak­te­rze (np. sprze­daż start-up’u wyma­ga wyce­ny jego zaso­bów nie­ma­te­rial­nych czy­li opro­gra­mo­wa­nia jakie powsta­ło w ramach tego start-up’a). Podobnie wyglą­da oce­na moż­li­wo­ści ochro­ny sys­te­mu jako know-how fir­my firmy.

Tego typu eks­per­ty­zy zawsze wyma­ga­ją dostę­pu do doku­men­ta­cji tech­nicz­nej sys­te­mu. Podstawowym tego powo­dem jest fakt, że oce­na sys­te­mu na bazie jego zewnętrz­nych cech lub tyl­ko opi­su idei i celu jego zasto­so­wa­nia, nie jest moż­li­wa, nie jest też uzna­wa­na. Po dru­gie nie zna­jąc mecha­ni­zmu dzia­ła­nia pro­gra­mu, nie jest moż­li­wa jaka­kol­wiek oce­na tego ile kosz­to­wa­ło­by jego wytwo­rze­nie (odtwo­rze­nie).

Dlatego każ­da eks­per­ty­za, dowol­ne­go sys­te­mu nie­ma­ją­ce­go doku­men­ta­cji, zaczy­na się od odtwo­rze­nia tej doku­men­ta­cji na pozio­mie mini­mal­nym, nie­zbęd­nym do wyko­na­nia okre­ślo­nej ekspertyzy.

Zgłaszanie uwag do ekspertyzy

Jedynym moż­li­wym powo­dem odrzu­ce­nia opi­nii lub eks­per­ty­zy jest wyka­za­nie jej wadli­wo­ści mery­to­rycz­nej ( a tak­że Sąd Najwyższy, wyrok z dnia 15 czerw­ca 1970 roku I CR224/70 ). Niedopuszczalne są uwa­gi doty­czą­ce jej autora. 

Oferta

Usługi są przed­pła­co­ne. Po doko­na­niu przed­pła­ty auto­ma­tycz­nie odsy­ła­ny jest para­gon i zakła­da­ny jest Państwu lokal­ny pro­fil zaufa­ny do wymia­ny doku­men­tów (nie uży­wam kwa­li­fi­ko­wa­ne­go pod­pi­su elek­tro­nicz­ne­go). Fakturę do para­go­nu wysta­wiam naj­póź­niej do 10 dnia następ­ne­go mie­sią­ca, w któ­rym doko­na­no wpła­ty. Jeżeli do przed­pła­ty kar­tą płat­ni­czą lub prze­le­wem, potrzeb­na jest fak­tu­ra pro­for­ma, pro­szę o wcze­śniej­szy kon­takt. UWAGA! Jeżeli opi­nio­wa­ny tekst sta­no­wi tajem­ni­cę przed­się­bior­stwa, tekst taki musi być sto­so­wa­nie ozna­czo­ny, umo­wa NDA nie sta­no­wi zabez­pie­cze­nia nie­ozna­czo­nej tre­ści zawie­ra­ją­cej know-how firmy.

Usługi eks­perc­kie i ich ceny na stro­nie Oferta.

Źródła