Wiele się mówi o regu­łach biz­ne­so­wych jed­nak defi­ni­cja tego poję­cia nie jest taka oczy­wi­sta. Czym są te regu­ły? Po przej­rze­niu Internetu i lite­ra­tu­ry uzna­łem swe­go cza­su, że podej­mę pró­bę stwo­rze­nia takiej defi­ni­cji a raczej usys­te­ma­ty­zo­wa­nia tego co moż­na prze­czy­tać, bo fak­tycz­nie nowej defi­ni­cji nie wymy­śle i nie mam takich ambi­cji. Po dru­gie upo­rząd­ko­wa­nia nazew­nic­twa w tej sfe­rze wyma­ga for­ma­li­zo­wa­nie mode­li biz­ne­so­wych: regu­ła biz­ne­so­wa jako poję­cie musi, na uży­tek mode­li, być dobrze zde­fi­nio­wa­na w tych modelach.

Na począ­tek war­to przy­po­mnieć czym jest model biz­ne­so­wy: jest to opis tego w jaki spo­sób fir­ma gene­ru­je war­tość ryn­ko­wą i wyni­ka­ją­cy z tego zysk. Jednak model biz­ne­so­wy to opis ?czar­nej skrzyn­ki?. Możemy powie­dzieć, że lodziar­nia zara­bia sprze­da­jąc lody, war­tość ryn­ko­wa dzien­nej sprze­da­ży lodów w danym punk­cie pokry­wa z zapa­sem kosz­ty ich wytwo­rze­nia (pozy­ska­nia od pro­du­cen­ta) i dostar­cze­nia nabywcom.

Reguła biz­ne­so­wa jako ograniczenie

Co łatwiej opi­sać listę tego co moż­na (moż­li­we, że nie­skoń­czo­na) czy krót­ka listę tego cze­go nie wol­no (lub nie ma sen­su)? To zale­ży od kontekstu.

Pokuszę się o nastę­pu­ją­ca defi­ni­cję: ?Reguła biz­ne­so­wa w pro­ce­sie to pew­ne ogra­ni­cze­nie swo­bo­dy reali­za­cji zada­nia lub całe­go pro­ce­su biznesowego.?

Ograniczenia może­my jed­nak podzie­lić na:

1. wyni­ka­ją­ce z logi­ki i spe­cy­fi­ki dzie­dzi­ny np. nie wol­no sprze­dać wię­cej niż jest w maga­zy­nie (to wca­le nie jest śmieszne…widywałem), nie wol­no sprze­dać alko­ho­lu nieletniemu, ?
2. wyni­ka­ją­ce ze spe­cy­fi­ki danej orga­ni­za­cji i jej wewnętrz­nych usta­leń np. klient przy pierw­szym zaku­pie nie ma moż­li­wo­ści odro­czo­nej płat­no­ści, wiel­kość kre­dy­tu kupiec­kie­go nie może prze­kro­czyć 20% war­to­ści rocz­nych obro­tów itp.
3. wyni­ka­ją­ce z wyma­ga­nych kom­pe­ten­cji np. opi­nie praw­ne może spo­rzą­dzać wyłącz­nie praw­nik z upraw­nie­nia­mi Radcy Prawnego albo np. pojaz­dem może kie­ro­wać wyłącz­nie oso­ba posia­da­ją­ca sto­sow­ne pra­wo jazdy.

W efek­cie popraw­ne prag­ma­tycz­nie mode­le pro­ce­sów biz­ne­so­wych skła­da­ją się z takich obiek­tów jak: czyn­no­ści, role, pro­duk­ty i wła­snie regu­ły biz­ne­so­we. Tych ostat­nich nie mode­lu­je­my a spe­cy­fi­ku­je­my, dzię­ki cze­mu mode­le (mapy) pro­ce­sów biz­ne­so­wych są sto­sun­ko­wo nie­skom­pli­ko­wa­ny­mi dia­gra­ma­mi zawie­ra­ją­cy­mi wyraź­nie roz­dzie­lo­ne war­stwy logi­ki biz­ne­so­wej i łań­cu­cha wartości.

Na temat reguł biz­ne­so­wych mówi­łem tak­że w refe­ra­cie na kon­fe­ren­cji BPM GigaCon. Definicja regu­ły biz­ne­so­wej, któ­ra zda­je się być dobrym kan­dy­da­tem na stan­dar­do­wą to:

Regułą biz­ne­so­wą jest ogra­ni­cze­nie spe­cy­ficz­ne dla danej orga­ni­za­cji, zde­fi­nio­wa­ne dla całe­go jej obsza­ru funkcjonowania.

Klasycznym przy­kła­dem takiej regu­ły, popraw­nie sfor­mu­ło­wa­nej jest: wszel­kie decy­zje nio­są­ce za sobą ponie­sie­nie kosz­tów prze­kra­cza­ją­cych usta­lo­ną kwo­tę, muszą być kon­sul­to­wa­ne z Zarządem. Pojawia się potrze­ba zde­fi­nio­wa­nia kry­te­rium decy­zji: Ustala, że kwo­ta usta­lo­na to 10 tys. zł. W efek­cie kon­sul­ta­cje takie będą wyma­ga­ne zarów­no przy zawie­ra­niu umo­wy mają­cej jako skład­nik anga­żo­wa­nie kosz­tow­nych (prze­kra­cza­ją­cych 10 tys. zł) zaso­bów, zaku­pie środ­ka trwa­łe­go droż­sze­go niż ta kwo­ta czy wysła­nie kil­ku pra­cow­ni­ków na szko­le­nie droż­sze niż owe 10. tys. zł. Każdy z tych pro­ce­sów (uzy­ska­nie zgo­dy itp.) będzie ogra­ni­cza­ny (jego prze­bieg będzie ste­ro­wa­ny) tą regu­łą. Rozdzielenie tre­ści regu­ły od kry­te­rium podej­mo­wa­nia decy­zji pozwa­la, zarzą­dzać tym kry­te­ria­mi nie­za­leż­nie, czy­li bez inge­ren­cji w pod­sta­wo­wy model biz­ne­so­wy, w któ­rym dana regu­ła zosta­ła ustanowiona.

Reguła biz­ne­so­wa nie powin­na zawie­rać w sobie jej wła­sne­go kry­te­rium decyzyjnego.

Ciekawe podej­ście do reguł biznesowych:

http://​www​.brcom​mu​ni​ty​.com/​b​4​7​0​.​php

oraz: http://​www​.busi​nessru​les​gro​up​.org/​h​o​m​e​-​b​r​g​.​s​h​tml

i mani­fest: http://​www​.busi​nessru​les​gro​up​.org/​b​r​m​a​n​i​f​e​s​t​o​/​B​R​M​a​n​i​f​e​s​t​o​P​L​.​pdf