Analiza sys­te­mo­wa, ogól­na teo­ria sys­te­mów, świat to cha­os czy zło­żo­ność? Biznes i jego oto­cze­nie to zło­żo­ność, któ­ra dla wie­lu jest chaosem.

cha­os
1. ?stan cał­ko­wi­te­go bez­ła­du?
2. mit. gr. ?bez­ład­na mate­ria w pustej prze­strze­ni, z któ­rej to mate­rii ukształ­to­wał się kosmos?

Swego cza­su mia­łem, na jed­nej z kon­fe­ren­cji o ​„big data”, refe­rat na temat pro­ble­mu zło­żo­no­ści i jej ana­li­zy. Generalnie pro­blem zło­żo­no­ści ład­nie opi­sał Karl Popper, w swo­im dzie­le Wiedza Obiektywna meta­fo­rą ​„o chmu­rach i zega­rach”. To co obser­wu­je­my, sys­tem, może być tak zło­żo­ne, że ilość obiek­tów i ich wza­jem­nych oddzia­ły­wań będzie zbyt duża, by moż­li­we było stwo­rze­nie mode­lu (teo­ria wyja­śnia­ją­ca zacho­wa­nie) takie­go sys­te­mu, pozwa­la­ją­ce­go na prze­wi­dy­wa­nie zacho­wa­nia takiej zło­żo­no­ści. Są jed­nak sys­te­my, któ­rych natu­ra na to pozwa­la, ich model jest moż­li­wy do stwo­rze­nia, takie sys­te­my są prze­wi­dy­wal­ne w 100%. Metaforą sys­te­mu nie­prze­wi­dy­wal­ne­go jest chmu­ra, a prze­wi­dy­wal­ne­go zegar. Oczywiście jest nie­skoń­cze­nie wie­le sys­te­mów o natu­rze gdzieś pomię­dzy chmu­ra­mi i zegarami.

W ana­li­zie sys­te­mu nale­ży brać pod uwa­gę koszt jaki nale­ży ponieść, by stwo­rzyć teo­rię wyja­śnia­ją­cą jego zacho­wa­nie oraz koszt bra­ku tej teo­rii (ryzy­ko jakie stwa­rza nie­prze­wi­dy­wal­ność). Analiza biz­ne­so­wa to ana­li­za sys­te­mu jakim jest dana orga­ni­za­cja i jej oto­cze­nie. To ryzy­ko dobrze opi­su­je Popper :

Moim zda­niem powyż­sze dosko­na­le tłu­ma­czy potrze­bę (lub jej brak) pro­wa­dze­nia jakiej­kol­wiek ana­li­zy. Jednak nale­ży tu przy­to­czyć kolej­ną waż­ną rzecz doty­czą­ca budo­wa­nia teo­rii: tren­dy nie są teo­rią wyja­śnia­ją­ca cokol­wiek, są pró­bą heu­ry­stycz­ne­go (na bazie fak­tów zna­nych z prze­ba­da­nej histo­rii) prze­wi­dy­wa­nia zacho­wa­nia sys­te­mu, pro­blem w tym, że nie zna­jąc przy­szło­ści nie mamy pod­staw do oce­ny praw­do­po­do­bień­stwa takiej pro­gno­zy (kto śle­dzi kur­sy walut lub akcji na gieł­dzie wie o tym). Po dru­gie taka ana­li­za, zwa­na induk­cją, nie jest w sta­nie prze­wi­dzieć nicze­go nowe­go, nicze­go co nie zda­rzy­ło się choć raz w histo­rii. Popper, a przed nim D.Hume

Czy to sprzecz­ność? Nie, to wyja­śnie­nie tego, że nauka opie­ra się na teo­riach a ludzie (zwie­rzę­ta tak­że) i ich mózg, opie­ra­ją się na doświad­cze­niu, jed­nak natu­ra (ewo­lu­cja) ma za cel ochro­nę całych popu­la­cji (sta­ty­sty­ka), a nauka to udzie­la­nia odpo­wie­dzi na kon­kret­ne, jed­nost­ko­we pytania.

Dlatego ana­li­za sys­te­mo­wa jest tak waż­na tak­że w biz­ne­sie, waż­ne jest nie­utoż­sa­mia­nie jej z ​„sys­te­ma­mi infor­ma­tycz­ny­mi” i uzna­nie, że nie raz ina­czej się po pro­stu nie da się tego – pla­no­wa­nia i pro­jek­to­wa­nia roz­wią­za­nia – ​„dobrze zro­bić”. Właśnie ode­bra­łem z pocz­ty kolej­ną par­tie książek:

Spodziewajcie się recen­zji w nie­da­le­kiej przy­szło­ści :). Generalnie Ogólna teo­ria sys­te­mów to fun­da­ment (znam ją z innych dzieł, to powy­żej to jest pier­wo­wzór). Nowoczesne meto­dy pro­wa­dze­nia ana­liz sys­te­mo­wych w inży­nie­rii sys­te­mów (nie mylić z inży­nie­rią opro­gra­mo­wa­nia!) to przede wszyst­kim ana­li­zy zorien­to­wa­ne na mode­le (w opo­zy­cji do metod opar­tych na tek­sto­wych opi­sach). No i cha­os a zło­żo­ność w archi­tek­tu­rze biznesowej.

Na koniec cytat z mate­ria­łów kon­fe­ren­cji poświę­co­nej Ajdukiewiczowi o tym do cze­go nam formalizacja:

Wszystkie dro­gi pro­wa­dzą do Rzymu. Wszystko pro­wa­dzi do ogól­nej teo­rii systemów…

Na koniec pole­cam ten refe­rat o tym czym jest praw­da, fałsz, nie­praw­da i o tym, że świat jest zerojedynkowy: