Od cza­su do cza­su spo­ty­kam się w pro­jek­tach z poję­ciem ​„cyne­fin”. Najpierw typo­wy opis z jakim moż­na się zetknąć w sieci:

Cynefin jest swo­istą teo­rią, któ­rą moż­na wyko­rzy­stać do opi­su dzia­ła­nia skom­pli­ko­wa­nych sys­te­mów takich jak róż­ne­go rodza­ju przed­się­wzię­cia czy nawet rela­cje i pro­ble­my mię­dzy­na­ro­do­we. Jako model tłu­ma­czy i pró­bu­je pomóc w wybo­rze stra­te­gii dzia­ła­nia, wska­zu­jąc jed­no­cze­śnie wzor­ce postę­po­wa­nia, któ­re powin­ny być zde­cy­do­wa­nie inne w zależ­no­ści od tego w jakiej sytu­acji się znaj­du­je się fir­ma. W prak­ty­ce moż­na korzy­stać z Cynefin jako narzę­dzia wspie­ra­ją­ce­go zarzą­dza­nie pro­jek­tem, zespo­łem lub nawet orga­ni­za­cją. Od jakie­goś cza­su Cynefin prze­bi­ja się tak­że do ruchu agile’owego.

Model Cynefin ma pięć obsza­rów. Pierwsze czte­ry obsza­ry to:

Prosty – zwią­zek mię­dzy przy­czy­ną a skut­kiem jest dla wszyst­kich oczy­wi­sty. Proponowany sche­mat dzia­ła­nia: odczuj-kla­sy­fi­kuj-reaguj. Można sto­so­wać naj­lep­sze praktyki.

Skomplikowany – zwią­zek mię­dzy przy­czy­ną a skut­kiem wyma­ga ana­li­zy lub innej for­my badań i/lub zasto­so­wa­nia wie­dzy eks­per­tów. Proponowany sche­mat dzia­ła­nia: odczuj-ana­li­zuj-reaguj. Można sto­so­wać dobre praktyki.

Złożony – zwią­zek mię­dzy przy­czy­ną a skut­kiem mogą być dostrze­żo­ny w retro­spek­cji (z per­spek­ty­wy cza­su), ale nie da się go prze­wi­dzieć. Proponowany sche­mat dzia­ła­nia: son­duj-odczuj-reaguj. Możemy wykryć nową praktykę.

Chaos – nie ma żad­ne­go związ­ku mię­dzy przy­czy­ną a skut­kiem na pozio­mie sys­te­mów. Proponowany spo­sób dzia­ła­nia: dzia­łaj-odczuj-reaguj. Możemy odkryć powie­ścio­wą praktykę

Piąta dome­na zwa­na ​„nie­po­rząd­kiem” to stan nie­wie­dzy o rodza­ju ist­nie­ją­cej przy­czy­no­wo­ści, w któ­rej oso­by wra­ca­ją do wła­snej stre­fy kom­for­tu pod­czas podej­mo­wa­nia decy­zji. (Źródło: Cynefin)

inne źró­dło podaje:

Model: Cynefin
Problem: Jakiego typu podej­ście zasto­so­wać w zależ­no­ści od kon­tek­stu?
Rozwiązanie: Użyj mode­lu Cynefin jako mode­lu decy­zyj­ne­go.
Opis tech­ni­ki: Główna myśl mode­lu Cynefin jest nastę­pu­ją­ca: zagad­nie­nia, z któ­ry­mi mamy do czy­nie­nia, nie są sobie rów­ne i może­my je podzie­lić ze wzglę­du na ich zło­żo­ność. Stosuj podej­ścia ade­kwat­ne do pozio­mu zło­żo­no­ści two­jej dzie­dzi­ny.
Proste (ang. sim­ple) ? to sys­te­my, w któ­rych jed­no­znacz­nie moż­na powią­zać przy­czy­nę ze skut­kiem. Do tego obsza­ru nale­żą dobrze roz­po­zna­ne, opi­sa­ne dzie­dzi­ny pro­ble­mo­we, gdzie dostęp­na jest wie­dza, gdzie wystę­pu­ją­ce pro­ble­my nie wyma­ga­ją zło­żo­nej inter­pre­ta­cji czy doświad­cze­nia.
Skomplikowane (ang. com­pli­ca­ted) ? są to sys­te­my, w któ­rych ist­nie­je powią­za­nie mię­dzy przy­czy­ną a skut­kiem, ale nie jest ono pro­ste do wykry­cia. Znalezienie roz­wią­za­nia pro­ble­mu wyma­ga wie­dzy eks­perc­kiej, duże­go doświad­cze­nia oraz zło­żo­nej ana­li­zy. Ponadto sys­tem tego typu jest sta­tycz­ny lub przy­naj­mniej mało zmien­ny (zmien­ność moż­na prze­wi­dzieć i prze­ana­li­zo­wać).
Złożone (ang. com­plex) ? są to sys­te­my, w któ­rych nie ma jed­no­znacz­nych powią­zań mię­dzy przy­czy­ną a skut­kiem, gdyż zmie­nia­ją się one w cza­sie ? moż­na je wykryć poprzez eks­pe­ry­men­ty i docie­ka­nia obec­ne­go sta­nu rze­czy. Posiadanie wie­dzy eks­perc­kiej nie jest wystar­cza­ją­ce, aby zna­leźć roz­wią­za­nie pro­ble­mu. Potrzebne są eks­pe­ry­men­ty i ana­li­za efek­tów podej­mo­wa­nych dzia­łań.. System tego typu to sys­tem żywy, orga­nicz­ny, zmien­ny w cza­sie.
Choatyczne (ang. cha­otic) ? są to sys­te­my w któ­rych bra­ku­je powią­zań mię­dzy przy­czy­ną i skut­kiem. Wszelkie sytu­acje alar­mo­we, poża­ry, kata­stro­fy są przy­kła­da­mi takich sys­te­mów.
Nieporządek (ang. disor­der) ? to sytu­acja, w któ­rej nie jeste­śmy w sta­nie okre­ślić, z jakie­go typu sys­te­mem mamy do czy­nie­nia. (Źródło: Model Cynefin)

A teraz porów­naj­my to ze zna­ną od lat ogól­na teo­rią Systemów, któ­ra tak kla­sy­fi­ku­je systemy:

System bywa tak­że nazy­wa­ny ?zor­ga­ni­zo­wa­ną zło­żo­no­ścią?. Klasyczna ogól­na teo­ria sys­te­mów opar­ta jest na mate­ma­tycz­nych mode­lach (rów­na­niach), opi­su­ją­cych reak­cję każ­de­go ele­men­tu sys­te­mu, i sys­te­mu jako całość, na okre­ślo­ne bodź­ce. Mechanizm dzia­ła­nia (zacho­wa­nia się) sys­te­mu to wyni­ko­wy ?wzór?. W meto­dzie nauko­wej zestaw takich mate­ma­tycz­nych rów­nań nazy­wa się ?mode­lem? lub po pro­stu teo­rią wyja­śnia­ją­cą. Równania opi­su­ją­ce te ele­men­ty to, zależ­nie od zło­żo­no­ści sys­te­mu, rów­na­nia linio­we (pro­ste) lub rów­na­nia nie­li­nio­we.

?Banalnie pro­ste? sys­te­my moż­na opi­sać jed­nym, pro­stym rów­na­niem linio­wym. Systemy uzna­wa­ne za ?łatwe? do ana­li­zy to te, dają­ce się opi­sać pro­stym ukła­dem kil­ku rów­nań linio­wych lub jed­nym rów­na­niem róż­nicz­ko­wym. Systemy wyma­ga­ją­ce do ich opi­su (zamo­de­lo­wa­nia) ukła­du bar­dzo wie­lu rów­nań linio­wych lub nawet kil­ku poje­dyn­czych róż­nicz­ko­wych, sta­ją bar­dzo trud­ne, a w mia­rę rosną­cej ilo­ści rów­nań (zło­żo­no­ści sys­te­mu), są po pro­stu nie­moż­li­we do roz­wią­za­nia meto­dą inną niż sta­ty­stycz­na (ite­ra­cje i bada­nie rezul­ta­tów). Pisząc ?ana­li­za? mamy tu na myśli moż­li­wość nie tyl­ko opi­sa­nia tymi rów­na­nia­mi sys­te­mu (bo to nie musi być trud­ne) ale ich (tych rów­nań) roz­wią­za­nie (przy­po­mi­nam: to wie­le rów­nań z wie­lo­ma zmien­ny­mi). (źr. Ogólna Teoria Systemów).

Od sie­bie dodam, że model sys­te­mu to struk­tu­ra obra­zu­ją­ca współ­pra­cu­ją­ce (mają­ce ze sobą inte­rak­cje) obiek­ty a owe ​„rów­na­nia linio­we i nie­li­nio­we” to odpo­wie­dzi na bodź­ce (mówiąc języ­kiem metod obiek­to­wych są to meto­dy, reak­cje, odpo­wie­dzi, tych obiek­tów). Odpowiedź całe­go sys­te­mu moż­na więc opi­sać jed­nym rów­na­niem, dla­te­go w tytu­le tabe­li nazwa­no sys­tem pro­ble­mem mate­ma­tycz­nym, zło­żo­ność rów­na­nia opi­su­ją­ce­go odpo­wiedź sys­te­mu obra­zu­je sto­pień zło­żo­no­ści tego sys­te­mu. Dodam też, że ana­li­za obiek­to­wa pozwa­la posłu­gi­wać się cało­ścią lub poszcze­gól­ny­mi obiek­ta­mi zależ­nie od przy­ję­te­go pozio­mu abs­trak­cji. A teraz po raz kolej­ny defi­ni­cja systemu:

System: zło­żo­ny obiekt wyróż­nio­ny w bada­nej rze­czy­wi­sto­ści, sta­no­wią­cy całość two­rzo­ną przez zbiór obiek­tów ele­men­tar­nych (ele­men­tów) i powią­zań (związ­ków i rela­cji) mię­dzy nimi (Sienkiewicz, 1994) (Źródło: Słownik Pojęć | Jarosław Żeliński IT-Consulting)

Napisanie więc, że są sys­te­my, ​„w któ­rych nie ma jed­no­znacz­nych powią­zań mię­dzy przy­czy­ną a skut­kiem” albo ​„w któ­rych bra­ku­je powią­zań mię­dzy przy­czy­ną i skut­kiem”, świad­czy o zwy­kłej nie­wie­dzy, o nie­zro­zu­mie­niu two­rzo­ne­go sys­te­mu (a nawet o nie­zro­zu­mie­niu defi­ni­cji same­go poję­cia sys­tem) a nie o tym, że ​„nie ma w nim powią­zań”, bo gdy­by ich nie było nie był by to jeden sys­tem. Skrajność to stan w któ­rym ​„nie jeste­śmy w sta­nie okre­ślić, z jakie­go typu sys­te­mem mamy do czy­nie­nia” czy­li ​„nic nie kumam” i to moim zda­niem okre­śla całe podej­ście zwa­ne ​„cyne­fin”.

To wła­snie to, co nie raz widu­ję w pra­cy nazy­wa­nej czę­sto ​„agi­le”: podej­mo­wa­nie się pro­jek­tów przy cał­ko­wi­tym bra­ku zro­zu­mie­nia dzie­dzi­ny pro­ble­mu. To, czy nazwie­my to cha­osem, czy znaj­dzie­my nową ​„mądrą” nazwę CYNEFIN, nicze­go nie zmie­nia. Po pro­stu ​„brzy­twa Ockhama” po raz kolej­ny szy­der­czo się uśmie­cha… A pró­by napi­sa­nia opro­gra­mo­wa­nia w sytu­acji bra­ku zro­zu­mie­nia jaki ma być mecha­nizm jego dzia­ła­nia to po pro­stu szu­ka­nie kło­po­tów… i nie­ste­ty nadal czę­sto spo­ty­ka­ne zja­wi­sko czy­li ​„szczur w labiryncie”… 

[doda­tek]

Ciekawostką jest tak­że ​„archi­tek­tu­ra C4” (czy­taj opis). Jest to Cała ​„teo­ria i meto­da” w któ­rej jest 100% tech­no­lo­gii i ZERO o biz­ne­so­wej dzie­dzi­nie i jej logi­ce… Bardzo czę­sto deve­lo­pe­rzy nie­ste­ty obie­cu­ję, że ​„sami napi­szą” to opro­gra­mo­wa­nie, a potem mozol­nie po omac­ku, wie­lo­ma pró­ba­mi, usi­łu­ją stwo­rzyć opro­gra­mo­wa­nie reali­zu­ją­ce logi­kę biz­ne­so­wą… jak szczur w labi­ryn­cie któ­ry któ­ry na każ­dą rzecz któ­rej nie rozu­mie znaj­du­je nową nazwę: raz CYNEFIN, raz C4… 

Tak na praw­dę C4 to raczej nowy pro­fil do UML, jed­na stro­na łącz­nie z komen­ta­rza­mi. Minus taki, że nie ma tu mowy o roz­wią­za­niu, ogrom­ny plus to zasa­da: mode­lo­wa­nia poprze­dza kodo­wa­nie. Autor słusz­nie kry­ty­ku­je nie­for­mal­ne sche­ma­ty i pole­ca jed­nak for­ma­lizm, czy­li UML: