W recenzji książki Ogólna Teoria Systemów pisałem między innymi, że:
Systemy społeczne spotykane wokół nas to z reguły systemy z pamięcią, kolejne reakcje systemu to efekt bodźca jaki się pojawi i wcześniejszych zapamiętanych reakcji (historii). Jak widać takie same bodźce mogą wywoływać inne reakcje w przypadku systemu z pamięcią. Tak działamy my (uczymy się), tak działa większość aplikacji biznesowych (zbiera dane). Systemów bez pamięci także mamy wokół sobie wiele. Od zegarka czy prostego kalkulatora (wyniki podstawowych operacji matematycznych nie zależą historii obliczeń) do robotów kuchennych i wielu podobnych, nawet nie raz bardzo złożonych elementów gospodarstwa domowego i nie tylko. (Źródło: Ogólna Teoria Systemów a analiza | | Jarosław Żeliński IT-Consulting).
Polecam cały ten artykuł, przed lekturą dalszej części.
Analizując systemy będące oprogramowaniem wspierającym człowieka, modelowane są one w następujący sposób:
Założenia to:
- oprogramowanie to pamięć i deterministyczne reakcje (mechanizm),
- oprogramowanie ma interakcje z człowiekiem (inicjator, użytkowaniem oprogramowania) za pośrednictwem interfejsu,
- człowiek jest elementem niedeterministycznym.
Metody systemowe analizy i projektowania oprogramowania (które stosuję) są oparte na powyższym paradygmacie (zgodnym z nadrzędnym paradygmatem obiektowym). Analiza systemów społecznych wymaga jedynie usunięcie z tego modelu interfejsu i jawnym uznaniu interakcji między ludźmi. Aby więc zaprojektować aplikację należy: (1) wykonać analizę systemu społecznego w jakim ta aplikacja ma funkcjonować (np. firma), (2) wskazać obszar tego systemu, którzy zostanie “przejęty” (zastąpiony) przez aplikację, (3) zdefiniować interfejs pomiędzy tymi obszarami.
Tym razem chciałem opisać model pojęciowy służący do analizy i modelowania systemów społecznych, to etap przez decyzją o tworzeniu aplikacji (niestety bardzo często pomijany w projektach IT). Czym jest system społeczny?
Według J. Stępnia SYSTEM SPOŁECZNY to wzajemnie ze sobą powiązane elementy rzeczywistości społecznej. Jest ujmowany w kategoriach działań, w które angażują się jednostki lub grupy jednostek w obrębie danego środowiska społecznego. Według Piotra Sztompki system społeczny jest to ? złożona całość, składająca się z wielu elementów połączonych wzajemnymi relacjami oddzielonych od środowiska zewnętrznego wyraźną granicą?.
Ogólnie rzecz biorąc do celów analiz systemowych, wystarczy uznanie, że elementem systemów społecznych są ludzie. Dodatkowo w ramach systemu mogą funkcjonować określone prawa (np. prawa fizyki a także prawa stanowione) czyli jakiś “mechanizm działania” oraz utrwalona wiedza (np. książki, dokumenty itp.). Można to zilustrować w następujący sposób:
Dowolny system społeczny (czyli taki, którego elementem są ludzie) można podzielić na trzy typy ob obiektów reprezentujących:
- ludzi (składają się z wielu możliwych zachowań),
- mechanizmy (wszelkie poznane deterministyczne reakcje, składają się z pewnych elementarnych zasad),
- utrwaloną wiedzę (wszelkie formy utrwalonych informacji, składających z elementarnych cząstkowych zapisów).
Syntaktyka tego modelu to:
- do istnienia systemu społecznego wymaganą są co najmniej dwa obiekty human,
- tylko obiekt human może inicjować interakcje,
- akcje oraz interakcje mogą być ograniczane (narzucane) przez mechanism,
- obiekty knowledge storage mogą być tworzone tylko przez obiekt human (obiekt mechanism sam z siebie niczego nie inicjuje ale może być wykorzystany),
Model ten będzie używany przeze mnie w tekstach na tematy społeczne, w szczególności te o działaniu Państwa. Z racji tego, że to te hipoteza, kolejne tego typu artykuły i badania będą stanowiły testy tego modelu. Będę wdzięczny za wszelkie uwagi i przykłady obalające tę tezę.
(powyższe diagramu to diagramy notacji UML)
