Nieco ponad rok temu opisywałem sytuację, w której pewien doświadczony analityk narzekał, że pracownicy jego klientów nie potrafią mu powiedzieć czego chcą i jak ma działać ich przyszły system. Odpowiedź moja jest w takich sytuacjach zawsze taka sama:
…analiza nie polega na słuchaniu! (wyobrażacie sobie leczenie, w którym diagnozy stawiają pacjenci?). Nie raz tu pisałem i kolejny raz powtórzę:
Analiza oparta na zeznaniach i życzeniach jej [firmy zamawiającego] pracowników jest bardzo narażona na fiasko, gdyż subiektywna wiedza pracowników oraz ich spekulacje, mogą nie mieć wiele wspólnego z rzeczywistością lub pożądanym stanem (co nie musi być ich złą wolą). Analiza organizacji nie może więc polegać tylko na zapisanych subiektywnych przekonaniach jej pracowników. Powinna w być 100% oparta na faktach oraz na kontekście jaki tworzy strategia budowana przez Zarząd. (źr. : Strategia? w przypadku 90% małych i średnich firm w Polsce bazowałby Pan na niczym | | Jarosław Żeliński IT-Consulting)
Na stronie opisującej metodykę prowadzenia analiz, napisałem:
Analiza systemowa to proces, oparty na analizie faktów, stosowany w projektach o podwyższonym ryzyku (a projekty informatyczne do takich należą, ponad 70% tych projektów to niestety projekty nieudane).Podstawowe pytania w analizie systemowej to: ?jak jest i dlaczego jest tak jak jest? oraz ?jak powinno być i co należy uczynić, aby było tak jak być powinno?, modelowanie zaś to narzędzie a nie cel. Podejście systemowe wymusza logiczną analizę realizowanych przez przedsiębiorstwo działań, proponując oparte na modelach podejście, pozwala zrozumieć stan obecny i jego przyczyny. Dzięki temu wyniki analiz systemowych są obiektywne. (źr.: Analiza systemowa organizacji – audyt organizacji | Jarosław Żeliński IT-Consulting)
Dzisiaj artykuł dla zainteresowanych teorią…
Czym jest analiza systemowa?
Analiza systemowa to realizowanie pewnej procedury, która – jak pisze Koźmiński – wygląda tak:
Kluczowym elementem analizy systemowej jest modelowanie, czyli stworzenie abstrakcji badanego zjawiska (organizacji, procesów, itp.), analiza zaś jest procesem iteracyjnym. W obecnych czasach, gdy mówimy o analizie systemowej organizacji, są to z reguły modele procesów biznesowych, modele informacyjne, modele logiki biznesowej. Na etapie analizy i badania, model taki stanowi hipotezę mówiącą: tak działa dana organizacja. Jeżeli model zostanie uwiarygodniony faktami, stanowi teorię opisującą tę organizację, czyli możliwe są – z użyciem tego modelu – przewidywania skutków wprowadzanych zmian w organizacji. Jest to proces praktycznie identyczny a tym, jaki stosuje się w nauce:
Zgodnie ze słowami samego Alberta Einsteina punktem wyjścia każdej teorii naukowej muszą być fakty i one też muszą być punktem docelowym. Nie ma nauk empirycznych bez faktów. Jak widać na powyższym schemacie każdy naukowiec ? badacz musi umieć poruszać się w dwu ?światach” ? jako teoretyk, znawca dorobku danej dziedziny z którego musi korzystać (i w związku z tym znać go) aby umieć sformułować założenia teoretyczne wyjaśniające zaobserwowane fakty oraz jako ?empiryk” ? musi znać metody sprawdzania wysnutych przez siebie hipotez i koncepcji wyjaśniających świat faktów. Teoria (hipoteza), która nie daje się sprawdzić empirycznie, nie można jej poddać próbie falsyfikacji jest dla nauk empirycznych zupełnie bezużyteczna i jako taka nie jest naukowa.
Tak zwana Analiza Biznesowa organizacji, to proces analizy systemowej, powinna być traktowana jak nauka empiryczna: należy zebrać partię dokumentów operacyjnych, które są niczym innym jak zapisem faktów z życia organizacji. Na ich podstawie powstają modele, które są testowane z użyciem kolejnej partii dokumentów. Wygląda to tak:
A wymagania?
Mam nadzieję, że opisując metodyką prowadzenia analizy systemowej organizacji metodami zwanymi naukowymi, pomogę zrozumieć potrzebę rzetelnego modelowania. Często o tym pisze i mówię na konferencjach: podstawą dobrej analizy jest rzetelne stosowanie formalizmów użytych notacji oraz metodyka prowadzenia i dokumentowania wyników analizy.
A gdzie wymagania? Otóż zgodnie z MDA/MDE wymaganiem jest projekt systemu (a nie jego wyimaginowane cechy). Związek między analizą systemową a projektowaniem rozwiązania opisał Koźmiński :
Tak więc poszukiwanie rozwiązania problemu polega na zrozumieniu mechanizmu działania organizacji, podjęciu decyzji o optymalnej metodzie rozwiązania problemu i opracowaniu rozwiązania, rozumianego jako rozbudowa lub zakup nowych, zasobów organizacji np. o nowe oprogramowanie, które staje się częścią systemu jakim jest ta organizacja.
Wszelkie metody oparte na burzach mózgów przyszłych użytkowników prawie zawsze skazują projekt na porażkę, intuicyjne opisywanie przyszłości to tylko niesprawdzalne projekcje dotychczasowych doświadczeń. Sam fakt, że projekt wdrożeniowy udało się doprowadzić do końca nie jest żadnym sukcesem, sukcesem jest zrobienie tego i to możliwie najefektywniej, także myśląc o tym, że po zakończeniu wdrożenia ciągiem dalszym są koszty utrzymania i rozwoju, o czym wielu zapomina.
