Strona poświęcona mojej pracy naukowej i usługom jakie świadczę polskim podmiotom. Zapraszam tych którzy szukają wiedzy i tych którzy szukają wsparcia w swoich projektach informatyzacji.
"Jeżeli nie potrafisz czegoś dobrze narysować, to znaczy że nadal tego nie rozumiesz…"
Dług technologiczny to coś o czym mało się pisze i mówi, a prawie każdy się z nim boryka. W dużym uproszczeniu to jak zmywanie naczyń: jeżeli robimy to regularnie po każdym posiłku, to zajmuje to góra kilkanaście minut a do wykonania wystarczy ściereczka. Jeżeli jednak uznamy, że zmyjemy naczynia dopiero jak„statki” w zlewozmywaku zasłonią okno kuchni :), to nie tylko jednorazowo stracimy znacznie więcej czasu, ale dodatkowo zafundujemy sobie walkę z zaschniętym tłuszczem i resztkami jedzenia, dlatego – co ciekawe – czas i wymagane„środki” potrzebne na rzadkie pozmywanie tej góry nagromadzonych naczyń, są zawsze większe niż suma nakładów pracy na częste drobne zmywanie. Zmywanie naczyń to nielubiana a konieczna czynność. Z technologią w firmach jest bardzo podobnie: postęp techniczny i ewolucyjne zmiany w firmach, są jak narastająca liczba brudnych naczyń: prędzej czy później będziemy musieli to uporządkować (nadrobić) – albo wyrzucić i kupić nowe. Jedno i drugie kosztuje sporo. Dotyczy to w jednakowym stopniu aktualizowania zakresów obowiązków, dokumentacji tego jak firma pracuje, analiz i projektowania, dokumentacji architektury IT jak i upgrade’ów oprogramowania.
W artykule pisałem głównie o technologii. Dług technologiczny, jak każdy dług – prędzej czy później – wymaga spłaty. Co się dzieje gdy nie spłacamy długów? Zaczyna się tak zwana spirala zadłużenia, która w wielu przypadkach kończy się krachem. W inżynierii jest tak samo: przychodzi moment, gdy dług przekroczy wartość zasobów zadłużonego. Innymi słowy koszt aktualizacji poziomu technologii do aktualnego wymaganego, może przewyższyć możliwości organizacji.
Dzisiaj powiemy co nieco o innym i gorszym długu: o długu informacyjnym (information depth).
Dług Informacyjny
Dług informacyjny, jako pojęcie, pochodzi z teorii transmisji danych:
Dług informacyjny, wprowadzony przez Martiniana, jest miarą dodatkowych symboli kodowych potrzebnych w dekoderze do zdekodowania wszystkich nieznanych symboli wiadomości.
Innymi słowy poprawne odkodowanie przesłanych informacji wymaga kompletu brakujących danych w nadanym ciągu kodowym, musimy skompletować wszystkie zaległe i nieodebrane dane. Jak sie to ma inżynierii?
Długiem informacyjnym w organizacji i zarządzaniu nazywamy różnicę między posiadaną (czyli udokumentowaną) wiedzą o tym jak określony system działa, a tym jak on faktycznie działa. Najprostszą metodą zaciągania długu informacyjnego jest budowa i rozwijanie systemu bez równoległego dokumentowania podjętych decyzji na temat tego jak ma działać, a potem jak faktycznie działa. Tym systemem może być zarówno cała organizacja, jak i jakiś jej podsystem, np. informatyczny. Obrazowo wygląda to tak:
Rozwój systemu i wiedza o nim w czasie (opr. własne autora)
Jeżeli firma planuje wdrażanie zmian, w tym np. wdrożenie nowego systemu informatycznego, pojawia się problem niwelowania długu informacyjnego i jego koszt: musimy w krótkim czasie uzupełnić brakującą wiedzę. Nazywamy to często analizą biznesową, analizą przedwdrożeniową itp.:
Analiza Biznesowa jako uzupełnianie wiedzy o organizacji jako spłata długu informacyjnego (opr. własne autora)
Niestety bardzo często, po wykonaniu tej analizy i zakończeniu wdrożenia, w organizacji zaczyna się proces narastania długu informacyjnego. A bardzo często ten proces zaczyna się zaraz po zakończeniu tej kosztownej analizy i rozpoczęciu wdrożenia, bo dostawca systemu nie dokumentuje efektów swoich prac (a powinien).
Popatrzmy na wykresy poniżej:
Rysunek (a) pokazuje typowe dla inżynierii systemów inwestowanie w przyszłość (, polegające na projektowaniu (czyli także dokumentowaniu) poprzedzającym implementacje już na wczesnych etapach życia projektu, wtedy gdy mamy niższe skumulowane koszty. Większość przyszłych kosztów projektu zostanie poniesiona w wyniku decyzji o charakterze inżynierii systemów i będą to już relatywnie niskie koszty, gdyż „wiemy wszystko” by podejmować kolejne decyzje o rozwoju systemu. Jest to jeden z tradycyjnych argumentów za inwestycjami w inżynierię systemów na wczesnym etapie.
Rysunek (b) dodaje koncepcję długu informacyjnego, który jest jeszcze nie wygenerowaną informacją niezbędną do dostarczenia i potem utrzymania systemu. Wykres ten ilustruje trzy różne scenariusze redukcji długu informacyjnego. Istnieją efektywne koszty „odsetek” płacone przez projekty, które nie spłacają swojego długu informacyjnego wystarczająco wcześnie, a im wyższe ryzyko, tym większej „kary odsetkowej” należy się spodziewać. Scenariusz 3 na Rysunku (b) ilustruje przypadek szczególnie niepokojący dla tradycyjnych inżynierów systemów rozważających metody zwinne: Czy Manifest Agile oznacza, że projekt zakończy się z pozostałym długiem informacyjnym, pozostawiając nas z „działającym systemem”, ale długiem informacyjnym: „ciągłą „karą odsetkową” spowodowaną brakiem potrzebnych informacji?
Obserwowana jest obawa społeczności agile, że odgórne generowanie dokumentacji, które kojarzą z inżynierią systemów, może wiązać się z własnym ryzykiem: podważaniem „sprzedanej” idei agile, a także ryzyku polegającym na zbyt późnym odkryciu nieporozumień dotyczących potrzeb i oczekiwań interesariuszy, skuteczności podejść projektowych itp. Obie te obawy są uzasadnione i potrzebne są obiektywne środki, aby znaleźć właściwy środek – taki jest cel koncepcji długu informacyjnego. Zmusza nas to do podjęcia decyzji, jakie informacje są naprawdę wymagane w każdym kolejnym cyklu życia systemu .
Podsumowanie
Dług informacyjny jest znacznie groźniejszy niż dług technologiczny. Same zaległości technologiczne jako takie można usunąć bez dużego ryzyka: jest to po prostu upgrade już posiadanej infrastruktury. Dług informacyjny jest znacznie bardziej niebezpieczny, bo to całkowity brak wiedzy o tym jak to zrobić bezpiecznie i co w ogóle zrobić (upgrade czy jednak wymiana systemu na nowy inny).
Dług informacyjny to nie tylko nieudokumentowany system. To nieudokumentowane procesy biznesowe, procedury, reguły biznesowe, to zasoby wiedzy o organizacji jedynie w „głowach pracowników”, te zaś są najczęściej niespójne, niekompletne i bardzo często sprzeczne.
W takiej sytuacji każda istotna decyzja wymaga ogromnego wysiłku (czas i pieniądze) by minimalizować ryzyko błędu z powodu niewiedzy. Jak wspomniano wyżej na przykładzie Lockheed Martin, od wielu lat ma miejsce rewizja sensu podejścia zwanego „agile”, które dając nie raz faktycznie szybkie pierwsze efekty, wpędza jednocześnie organizacje w ogromne koszty spłaty długu informacyjnego w przyszłości, z reguły wielokrotnie większe niż „szybkie oszczędności” uzyskane na początku.
Strategie MVP (Minimum Viable Product) czy Quick Wins (szybki sukces na początku) to sukcesy na pokaz, mszczą się długiem spłacanym z dużą nawiązką, najczęściej już po odejściu sowicie opłaconych konsultantów, którzy te strategie polecali.
Dove, R., & Schindel, B. (2019). Agile Systems Engineering Life Cycle Model for Mixed Discipline Engineering.
Dove, R., Schindel, W. (Bill), & Garlington, K. (2018). Case Study: Agile Systems Engineering at Lockheed Martin Aeronautics Integrated Fighter Group. INCOSE International Symposium, 28(1), 303 – 320. https://doi.org/10.1002/j.2334 – 5837.2018.00483.x
Krishnan, M. N., Vajha, M., Ramkumar, V., & Kumar, P. V. (2023). Explicit Information-Debt-Optimal Streaming Codes With Small Memory (arXiv:2305.06303). arXiv. http://arxiv.org/abs/2305.06303
Jarosław Żeliński: autor, badacz i praktyk analizy systemowej organizacji: Od roku 1991 roku, nieprzerwanie, realizuje projekty z zakresu analiz i projektowania systemów, dla urzędów, firm i organizacji. Od 1998 roku prowadzi samodzielne studia i prace badawcze z obszaru analizy systemowej i modelowania (modele jako przedmiot badań: ORCID). Od 2005 roku, jako nieetatowy wykładowca akademicki, prowadzi wykłady i laboratoria (ontologie i modelowanie systemów informacyjnych, aktualnie w Wyższej Szkole Informatyki Stosowanej i Zarządzania pod auspicjami Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.) Oświadczenia: moje badania i publikacje nie mają finansowania z zewnątrz, jako ich autor deklaruję brak konfliktu interesów. Prawa autorskie: Zgodnie z art. 25 ust. 1 pkt. 1) lit. b) ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych zastrzegam, że dalsze rozpowszechnianie artykułów publikowanych w niniejszym serwisie jest zabronione bez indywidualnej zgody autora (patrz Polityki Strony).
Aby zapewnić jak najlepsze wrażenia, korzystamy z technologii, takich jak pliki cookie, do przechowywania i/lub uzyskiwania dostępu do informacji o urządzeniu. Zgoda na te technologie pozwoli nam przetwarzać dane, takie jak zachowanie podczas przeglądania lub unikalne identyfikatory na tej stronie. Brak wyrażenia zgody lub wycofanie zgody może niekorzystnie wpłynąć na niektóre cechy i funkcje.
Funkcjonalne
Zawsze aktywne
Przechowywanie lub dostęp do danych technicznych jest ściśle konieczny do uzasadnionego celu umożliwienia korzystania z konkretnej usługi wyraźnie żądanej przez subskrybenta lub użytkownika, lub wyłącznie w celu przeprowadzenia transmisji komunikatu przez sieć łączności elektronicznej.
Preferencje
Przechowywanie lub dostęp techniczny jest niezbędny do uzasadnionego celu przechowywania preferencji, o które nie prosi subskrybent lub użytkownik.
Statystyka
Przechowywanie techniczne lub dostęp, który jest używany wyłącznie do celów statystycznych.Przechowywanie techniczne lub dostęp, który jest używany wyłącznie do anonimowych celów statystycznych. Bez wezwania do sądu, dobrowolnego podporządkowania się dostawcy usług internetowych lub dodatkowych zapisów od strony trzeciej, informacje przechowywane lub pobierane wyłącznie w tym celu zwykle nie mogą być wykorzystywane do identyfikacji użytkownika.
Marketing
Przechowywanie lub dostęp techniczny jest wymagany do tworzenia profili użytkowników w celu wysyłania reklam lub śledzenia użytkownika na stronie internetowej lub na kilku stronach internetowych w podobnych celach marketingowych.
Widzę, że przeglądasz stronę. Zapraszam do dalszej lektury, tu zapoznasz się moim dorobkiem. Jeżeli szukasz usługodawcy zapraszam na STRONĘ Z OFERTĄ. Jeżeli szukasz wiedzy, zachęcam do dalszej lektury lub na SZKOLENIA i KONSULTACJE.