Organizacja jako mechanizm czyli słoń w pokoju

Organizacje to wielkie mechanizmy, złożone z funkcjonalnych bloków (komórki organizacyjne), te z mniejszych elementów, a te zaś wymagają zasobów: są nimi ludzie i narzędzia jakich używają, nawet te w pełni zautomatyzowane. Koszt systemów komputerowych to w 2020 roku ok. 8% przychodów firm (ok. 10% w branży finansowej). Udział ten stale rośnie, a to oznacza, że jakość tych systemów ma stale rosnący wpływ na marże i konkurencyjność firm (https://www.flexera.com/blog/technology-value-optimization/it-spending-by-industry/). Wstęp Trzy lata temu pisałem o projektowaniu urządzeń zawierających bloki funkcjonalne realizowane przez komputer. Komputery coraz częściej (tam gdzie to tylko możliwe)…

Czytaj dalejOrganizacja jako mechanizm czyli słoń w pokoju
Read more about the article Modelowanie systemów – organizacja jako mechanizm
Friedenthal, S., Moore, A., & Steiner, R. (2015). A practical guide to SysML: The systems modeling language (Third edition). Elsevier, MK, Morgan Kaufmann is an imprint of Elsevier. https://www.sciencedirect.com/book/9780128002025/a-practical-guide-to-sysml

Modelowanie systemów – organizacja jako mechanizm

Wprowadzenie Pojęcie 'system' stało się bardzo popularne, głównie za sprawą "systemów informatycznych", jednak jego rodowód jest starszy i pochodzi nie od technologii a od biologii . Poza IT mamy systemy bezpieczeństwa, system ubezpieczeń, system emerytalny, system prawa, i wiele innych. Słownik języka polskiego podaje taką definicję pojęcia system: «układ elementów mający określoną strukturę i stanowiący logicznie uporządkowaną całość» «zespół wielu urządzeń, dróg, przewodów itp., funkcjonujących jako całość» «narządy lub inne części żywego organizmu pełniące razem określoną funkcję» «uporządkowany zbiór twierdzeń, poglądów, tworzących jakąś teorię» «określony sposób wykonywania jakiejś czynności lub…

Czytaj dalejModelowanie systemów – organizacja jako mechanizm

Diagram Przypadków Użycia UML – aktor jako persona

Wstęp W niedawno napisanym artykule na temat przypadków użycia i ich definicji zgodnej z UML, wskazywałem między innymi, że: Przypadki uży­cia są spo­so­bem na uchwy­ce­nie [wska­za­nie] wyma­gań sta­wia­nych sys­te­mom, tzn. tego, co sys­te­my mają robić [powo­dy, dla któ­rych one powsta­ną, co będą reali­zo­wa­ły] na rzecz i na żąda­nie Aktora. źr.: Diagram Przypadków Użycia UML - Jarosław Żeliński IT-Consulting Sama specyfikacja UML o aktorze, jako elemencie wokół systemu, mówi bardzo niewiele, poza rozdziałem dotyczącym przypadków użycia: Przypadki użycia są sposobem na uchwycenie wymagań systemów, czyli tego, co systemy mają robić. Kluczowymi pojęciami…

Czytaj dalejDiagram Przypadków Użycia UML – aktor jako persona
Model systemu służy do określenia składników systemu.
Friedenthal, S., Moore, A., & Steiner, R. (2015). A practical guide to SysML: the systems modeling language (Third edition). Elsevier, MK, Morgan Kaufmann is an imprint of Elsevier. https://www.sciencedirect.com/book/9780128002025/a-practical-guide-to-sysml

Przeciążanie BPMN czyli jak nie modelować produkcji

Analityczne modele BPMN to łańcuchy aktywności reprezentujących procedury oraz ich produkty czyli dokumenty (dane). Na tych modelach aktywność to abstrakcja reprezentująca (całą) pracę, której efekt (wynik) jest prezentowany jako treść (DataObject), czyli aktywność kopania rowu kończy się pisemnych stwierdzeniem, że rów wykopano, z ewentualnym opisem parametrów tego rowu (patrz specyfikacja BPMN i definicja atomowej aktywności w procesach ). A gdzie dokładny opis machania łopatą albo obsługi koparki? Nie tu (patrz Procesy a procedury). Tak więc nie używamy notacji BPMN do modelowania procesów i struktury produkcji. Skoro nie BPMN to czego…

Czytaj dalejPrzeciążanie BPMN czyli jak nie modelować produkcji

Interface-Oriented Design czyli architektura systemu zorientowana na interfejsy

Wprowadzenie Tym razem krótka recenzja pewnej książki z roku 2006, a raczej jej polecenie każdemu projektantowi i architektowi dzisiaj. Na końcu polecam także kolejną nowszą pozycję jako uzupełnienie. Adresatami tej recenzji są głównie analitycy i projektanci, jednak adresuję ten wpis także do developerów, zakładam że dla nich nie jest to "coś nowego", ale być może mają jakieś rady dla projektantów. Warto także podkreślić, że pomiędzy OOP a OOAD jest coraz większa różnica i podział na role: analiza i projektowanie oraz implementacja, a także postępująca separacja tych ról, stają się standardem…

Czytaj dalejInterface-Oriented Design czyli architektura systemu zorientowana na interfejsy

Notacja EPC

Wprowadzenie Notacja EPC (Event-driven Process Chain) została opracowana w 1992 roku w ramach projektu badawczo-rozwojowego z udziałem SAP AG na University of Saarland w Niemczech, a jej twórcą jest dr August-Wilhelm Scheer. Stanowi ona kluczowy element koncepcji modelowania SAP R/3 w zakresie inżynierii biznesowej i dostosowania tego systemu do potrzeb klienta, została włączona także do systemu NetWeaver firmy SAP. Ostatni duży projekt z jej użyciem realizowałem w 2008 roku dla polskiego oddziału niemieckiego banku WestLB Bank Polska SA. Później już jedynie okazjonalne wsparcie merytoryczne i audyty, nadal się zdarzają. EPC…

Czytaj dalejNotacja EPC
Abstraction focuses upon the essential characteristics of some object, relative to the perspective of the viewer. [Abstrakcja skupia się na istotnych cechach jakiegoś obiektu w odniesieniu do perspektywy widza.]
Booch, G. (1994). Object-oriented Analysis and Design with Applications. 2nd Edition, the Benjamin/Cummings Publishing Company, Inc.

Wymagania biznesowe – jak zbierać i dokumentować

Wprowadzenie Ronald Ross, współautor standardu modelowania reguł biznesowych i biznesowego słownika pojęć napisał niedawno na swoim profilu LinkedIn: "People love stories. Are user stories helpful in engineering business solutions? Absolutely. Are you done with requirements and solution engineering when you’ve worked through a set of user stories? No. Not even close!" ["Ludzie kochają historie. Czy historie użytkowników są pomocne w tworzeniu rozwiązań biznesowych? Zdecydowanie tak. Czy skończyłeś z wymaganiami i inżynierią rozwiązania, gdy już opracowałeś zestaw historyjek użytkownika? Nie. Nawet nie zbliżyłeś się do nich!".](https://www.linkedin.com/posts/rossronald_people-love-stories-are-user-stories-helpful-activity-6935627008265633793-Bpzb/) Świat od dekad boryka się…

Czytaj dalejWymagania biznesowe – jak zbierać i dokumentować

Diagram Przypadków Użycia UML

Wstęp Jest to diagram, który na równi z Diagramem Klas, budzi bardzo często ogromne problemy interpretacyjne (patrz: Diagram klas...). Bardzo wielu autorów przypisuje temu diagramowi role, których on nie pełni, a nie raz prezentowane w sieci i literaturze przykłady są niepoprawne. Znakomita większość autorów tych diagramów używa ich jako "zbioru możliwych kliknięć" co jest całkowitym niezrozumieniem celu użycia i idei tego diagramu. Nawet jeżeli ktoś potrzebuje takiej mapy klikania, to są do tego lepszych narzędzia i metody (przykład: Mapa ekranów aplikacji – podstawa dobrego UX/UI design). Tworzenie niezgodnych z notacją…

Czytaj dalejDiagram Przypadków Użycia UML

Wzorce projektowe w analizie i projektowaniu modelu dziedziny systemu

Analiza biz­ne­so­wa i projektowanie

Wstęp

W arty­ku­le o apli­ka­cjach webo­wych, ponad rok temu, pisałem:

Generalnie klu­czo­wą cechą micro-ser­wi­­sów, czy­nią­cą z nich tak zwa­ną zwin­ną archi­tek­tu­rę, jest cał­ko­wi­ta wza­jem­na nie­za­leż­ność imple­men­ta­cji poszcze­gól­nych usług apli­ka­cyj­nych. (źr.: Aplikacje webo­we i mikro­ser­wi­sy czy­li archi­tek­tu­ra sys­te­mów webo­wych).

Przy innej oka­zji pisa­łem o wzorcach:

Wzorce pro­jek­to­we to bar­dzo waż­na część ??zawo­du? ana­li­ty­ka i archi­tek­ta opro­gra­mo­wa­nia. […] Generalnie wzor­ce są to ska­ta­lo­go­wa­ne stan­dar­dy i dobre prak­ty­ki . (Obiektowe wzor­ce projektowe ) 

Szkolenia dla ana­li­ty­ków poprze­dzam ankie­ta­mi przed szko­le­nio­wy­mi, jak do tej pory żad­na nie zawie­ra­ła pytań o wzor­ce pro­jek­to­we: ani tego że są uży­wa­ne ani tego, że są celem szko­le­nia, nie­mal­że każ­dy dekla­ru­je albo, że uży­wa UML lub, że chce zacząć uży­wać UML, nawet gdy są to pro­gra­mi­ści. Zauważyłem, że wzor­ce pro­jek­to­we w świa­do­mo­ści ana­li­zy biz­ne­so­wej i pro­jek­to­wa­nia (OOAD) nie ist­nie­ją”. Wśród pro­gra­mi­stów, jeże­li jest spo­ty­ka­na, to wie­dza o wzor­cach przy­dat­nych w two­rze­niu biblio­tek i narzę­dzi, czę­sto też powie­la­ne są wyuczo­ne sta­re i złe prak­ty­ki pro­gra­mi­stycz­ne rodem z lat 60-tych (np. prak­ty­ki SmallTalk, patrz dalej). 

Z dru­giej stro­ny od wie­lu lat zna­ne są tech­ni­ki MDA (Model Driven Architecture) czy MBSE (Model Based System Engineering), któ­re w róż­nych for­mach, ale jed­nak wska­zu­ją, że naj­sku­tecz­niej­sza for­ma wyra­ża­nia wyma­gań wobec roz­wią­za­nia to pro­jekt archi­tek­tu­ry i logi­ki dzie­dzi­no­wej (model) dzia­ła­nia apli­ka­cji . O pro­jek­to­wa­niu poprze­dza­ją­cym imple­men­ta­cję pisze sie od dość daw­na, meto­dy obiek­to­we i dobre prak­ty­ki zna­ne są od lat .

Autorzy BABoK prak­tycz­nie od począt­ku ist­nie­nia tego wydaw­nic­twa, zwra­ca­ją uwa­gę na tak zwa­ną bia­łą skrzyn­kę”, czy­li wyma­ga­nia wyra­żo­ne w posta­ci wewnętrz­nej struk­tu­ry pro­duk­tu, wska­zu­jąc, że to znacz­nie sku­tecz­niej­sza meto­da defi­nio­wa­nia wyma­gań wobec roz­wią­za­nia, niż tak zwa­na czar­na skrzyn­ka”, czy­li tra­dy­cyj­ne, i jed­nak mniej sku­tecz­ne, wyma­ga­nia wyra­żo­ne tyl­ko jako cechy funk­cjo­nal­ne i poza-funk­cjo­nal­ne. Pamiętajmy, że adre­sa­tem wyma­gań jest zawsze dostaw­ca produktu!

(wię­cej…)

Czytaj dalejWzorce projektowe w analizie i projektowaniu modelu dziedziny systemu

Diagram aktywności UML – kiedy

Wstęp

Od cza­su do cza­su jestem pyta­ny o to, kie­dy uży­wać dia­gra­mu aktyw­no­ści UML. Od 2015 roku spe­cy­fi­ka­cja UML wska­zu­je, że dia­gra­my te są narzę­dziem mode­lo­wa­nia metod czy­li logi­ki kodu (dla Platform Independent Model): aktyw­no­ści (acti­vi­ties) to nazwy metod, zadania/kroki (actions) to ele­men­ty kodu (przy­kła­dy w dal­szej części). 

Gdy powsta­wał UML, dia­gra­my aktyw­no­ści były uży­wa­ne tak­że do mode­lo­wa­nie pro­ce­sów biz­ne­so­wych. W roku 2004 opu­bli­ko­wa­no spe­cy­fi­ka­cję nota­cji BPMN, któ­ra w zasa­dzie do roku 2015 prze­ję­ła” po UML funk­cję narzę­dzia mode­lo­wa­nia pro­ce­sów biz­ne­so­wych. W 2015 roku for­mal­nie opu­bli­ko­wa­no spe­cy­fi­ka­cję UML 2.5, gdzie gene­ral­nie zre­zy­gno­wa­no z uży­wa­nia UML do mode­li CIM. Obecnie Mamy usta­bi­li­zo­wa­ną sytu­ację w lite­ra­tu­rze przed­mio­tu: BPMN wyko­rzy­stu­je­my w mode­lach CIM (mode­le biz­ne­so­we), UML w mode­lach PIM i PSM jako mode­le opro­gra­mo­wa­nia (a mode­le sys­te­mów: SysML, pro­fil UML). 

Na prze­ło­mie lat 80/90-tych roz­po­czę­to pra­ce nad stan­da­ry­za­cję nota­cji mode­lo­wa­nia obiek­to­we­go, w 1994 opu­bli­ko­wa­no UML 0.9, w 2001 roku poja­wia­ją się pierw­sze publi­ka­cje o pra­cach nad nota­cją BPMN, jed­no­cze­śnie poja­wia się Agile Manifesto, od 2004 roku ma miej­sce spa­dek zain­te­re­so­wa­nia doku­men­to­wa­niem pro­jek­tów pro­gra­mi­stycz­nych, w 2004 rok publi­ko­wa­no spe­cyf­ka­cję BPMN 1.0, od tego roku ma miej­sce wzrost zain­te­re­so­wa­nia mode­lo­wa­niem pro­ce­sów biz­ne­so­wych, powo­li sta­bi­li­zu­je się obszar zasto­so­wa­nia nota­cji UML. W 2015 roku opu­bli­ko­wa­no UML 2.5, sto­so­wa­nie ana­li­zy (CIM) i i pro­jek­to­wa­nia (PIM), jako eta­pu poprze­dza­ją­ce­go imple­men­ta­cje, sta­ło się stan­dar­dem (źr. wykre­su: Google Ngram).

Tak więc obecnie: 

Nie uży­wa­my dia­gra­mów aktyw­no­ści do mode­lo­wa­nia pro­ce­sów biz­ne­so­wych. Do tego słu­ży nota­cja BPMN!

Diagram aktyw­no­ści może być mode­lem kodu na wyso­kim lub niskim pozio­mie abs­trak­cji, ope­ru­je­my wte­dy odpo­wied­nio aktyw­no­ścia­mi (acti­vi­ty) lub dzia­ła­nia­mi (actions). Te ostat­nie to w zasa­dzie repre­zen­ta­cja pole­ceń programu. 

Nie ma cze­goś takie­go jak pro­ces sys­te­mo­wy”, opro­gra­mo­wa­nie reali­zu­je pro­ce­du­ry”.

Projektując opro­gra­mo­wa­nie zgod­nie ze SPEM , powsta­je Platform Independent Model. W prak­ty­ce już na tym eta­pie pro­gra­mu­je­my, bo two­rzy­my logi­kę i obraz przy­szłe­go kodu. Taka for­ma doku­men­to­wa­nia pozwa­la tak­że lepiej chro­nic war­to­ści inte­lek­tu­al­ne zamawiającego.

(wię­cej…)

Czytaj dalejDiagram aktywności UML – kiedy

Krótka historia pewnego wymagania

Wprowadzenie Zarówno w projektach jak i w dyskusjach np. na konferencjach czy na LinkedIn, pojawia się stale pewne nieporozumienie: "projektowanie to waterfall". Myśli tak każdy, kto wyobraża sobie, że projekt czegoś to jakaś masa wszystkich możliwych detali. Jednocześnie nie ja jeden widuję "Dokumenty analizy biznesowej" albo "Dokumenty wymagań" zawierające setki pozycji o treści "system powinien...", nie raz wykonane przez krytyków "water fall", którzy reprezentując developera deklarującego metody "agile", "zabezpieczają się" przez odpowiedzialnością za zakres projektu. Pierwsza ważna uwaga: projekt systemu to nie jest ani zestaw dziesiątków "user story" ani detaliczna…

Czytaj dalejKrótka historia pewnego wymagania

Koniec treści

Nie ma więcej stron do załadowania