Struktura analizy

Dokumenty, któ­re two­rzę, maja struk­tu­rę typo­wej pra­cy nauko­wej, czy­li skła­da­ją się z nastę­pu­ją­cych części:

• Wprowadzenie: jak wyglą­da sytu­acja, co jest pro­ble­mem do roz­wią­za­nia (np. w danej orga­ni­za­cji), jak go stwier­dzo­no, jakie fak­ty świad­czą o tym, jaki jest cel.
• Opis uży­tych metod.
• Opis dzia­ła­nia bada­nej orga­ni­za­cji, rekomendacje.
• Opis reko­men­do­wa­ne­go roz­wią­za­nia: pro­jekt zmian orga­ni­za­cyj­nych, opis (pro­jekt) reko­men­do­wa­ne­go opro­gra­mo­wa­nia, itp.
• Opis dal­szych prac i podsumowanie.
• Rejestr wszel­kich wyja­śnień udzie­lo­nych w kwe­stii tre­ści doku­men­tu i jego rozszerzeń. 

Zainteresowanych szcze­gó­ła­mi zapra­szam do dal­szej lek­tu­ry tego artykułu.

Krótko o metodzie naukowej

Dużo piszę na blo­gu o ana­li­zie wyma­gań opar­tej na mode­lach i ana­li­zie sys­te­mo­wej, jako pod­sta­wie meto­dy­ki pro­wa­dze­nia ana­liz. Są to ogól­nie tak zwa­ne meto­dy nauko­we . Cechy tego podejścia:

Tradycyjnie, nie­za­leż­nie od roz­ma­itych kwe­stii filo­zo­ficz­nych i spo­łecz­nych, zazwy­czaj przyj­mu­je się, że na meto­dę nauko­wą skła­da się nastę­pu­ją­cy zbiór czyn­no­ści ^?*?:

• Obserwacje wstęp­ne
• Budowanie hipo­te­zy
• Wykonywanie rze­tel­nych eks­pe­ry­men­tów wery­fi­ku­ją­cych hipo­te­zę lub rze­tel­ne zbie­ra­nie danych histo­rycz­nych mają­cych potwier­dzić teo­rię lub jej zaprzeczyć
• Przyjęcie lub odrzu­ce­nie hipo­te­zy w opar­ciu o zebra­ne dane.
• Powtarzanie pro­ce­du­ry – czy­li sta­ła wery­fi­ka­cja sta­rych i budo­wa­nie nowych hipo­tez w momen­cie gdy sta­re prze­sta­ją się sprawdzać.

Ponadto, wyni­ki badań nauko­wych pod­da­ne muszą być kry­ty­ce innych naukowców.

Jednym z pod­sta­wo­wych narzę­dzi metod nauko­wych, jest tak zwa­na idealizacja:

Idealizacyjna Koncepcja Nauki
Punktem wyj­ścia ide­ali­za­cyj­nej kon­cep­cji nauki było spo­strze­że­nie (1968, ss.80n., 1970a, 1971a […]), że wbrew induk­cjo­ni­zmo­wi, nauki empi­rycz­ne nie uogól­nia­ją fak­tów empi­rycz­nych w pra­wa ? pra­wa mówią o gazach (ryn­kach, pra­wo­daw­cach, itd.) dosko­na­łych a fak­ty noto­rycz­nie wyda­rza­ją się gazom (ryn­kom, pra­wo­daw­com, itd.) dale­kim od dosko­na­ło­ści, bo ?real­nie ist­nie­ją­cym?. .

Idealizacja pole­ga roz­po­czy­na­niu wyja­śnia­nia doko­na­nych obser­wa­cji z uży­ciem mini­mal­ne­go mode­lu. Model tej jest testo­wa­ny kolej­ny­mi fak­ta­mi i roz­sze­rza­ny jest o ile wyma­ga tego wyja­śnie­nie kolej­nych fak­tów. Po kil­ku takich ite­ra­cjach model pod­da­wa­ny jest kry­ty­ce innych obser­wa­to­rów, może być dalej popra­wia­ny lub uzna­ny za popraw­ny (nie­pod­wa­żo­ny). Na tym eta­pie uzna­je­my, że tak powsta­ły model wyja­śnia obser­wo­wa­ne fak­ty: jest nauko­wą teo­rią wyja­śnia­ją­cą (meto­do­lo­gia nauk). Idealizacja, jako narzę­dzie, zna­la­zła tak­że zasto­so­wa­nie na polu ana­liz biz­ne­so­wych .

A co na naszym analitycznym podwórku?

Pojęcie model poja­wia się w pro­jek­tach ana­li­tycz­nych nie­mal­że w 100% przy­pad­ków. Potocznie mówi się, że powsta­ją mode­le pro­ce­sów biz­ne­so­wych, mode­le przy­pad­ków uży­cia, mode­le dzie­dzi­ny sys­te­mu i wie­le innych. Warto jed­nak wie­dzieć, że co praw­da mode­lem bywa nawet poje­dyn­czy dia­gram (sche­mat blo­ko­wy), jed­nak jeże­li mówi­my o mode­lu dzia­ła­nia jakiejś orga­ni­za­cji (urząd, przed­się­bior­stwo, inne) to jest on raczej bar­dziej zło­żo­ny i przed­sta­wia­ny jest na wie­lu róż­nych dia­gra­mach. Często sto­so­wa­ne jest poję­cie per­spek­ty­wy mode­lo­wa­nia, co zna­czy, że two­rzy­my kon­tek­sto­wy opis dzia­ła­nia. Tak kon­tra­sto­wość pole­ga na pomi­ja­niu jed­nych aspek­tów mecha­ni­zmu dzia­ła­nia orga­ni­za­cji na korzyść innych.

Jeżeli opi­su­je­my orga­ni­za­cję z per­spek­ty­wy kolej­no­ści reali­zo­wa­nych zadań i ich pro­duk­tów abs­tra­hu­jąc cał­ko­wi­cie od tego jakich narzę­dzi uży­wa­ją wyko­naw­cy tych czyn­no­ści, two­rzy­my model pro­ce­sów biz­ne­so­wych. Model taki poka­zu­je jakie zada­nia, i w jakim celu, są reali­zo­wa­ne. Z tego powo­du jest uzu­peł­nia­ny mode­lem reguł biz­ne­so­wych (logi­ka reali­za­cji pro­ce­sów) i mode­lem poję­cio­wym (jed­no­znacz­ność), tłu­ma­czą­cym zna­cze­nia pojęć uży­tych w tych mode­lach. Skoro są ludzie i uży­wa­ją narzę­dzi do pra­cy, poja­wia się tak­że potrze­ba opi­sa­nia tych narzę­dzi. Powodem jest zro­zu­mie­nie tego jak dzia­ła­ją i jak poma­ga­ją ludziom w reali­za­cji ich zadań, część z nich słu­ży do auto­ma­ty­zo­wa­nia pew­nych prac. Jednym z takich narzę­dzi jest opro­gra­mo­wa­nie (apli­ka­cja) a ich opis to albo doku­men­ta­cja apli­ka­cji ist­nie­ją­cej, albo pro­jekt pla­no­wa­nej do wyko­na­nia i dostarczenia. 

Tu poja­wia się zada­nie: zro­zu­mieć jak dzia­ła orga­ni­za­cja i zapro­jek­to­wać narzę­dzie, któ­re będzie poma­ga­ło w zada­niach jakie ona reali­zu­je. Rzecz w tym, że opro­gra­mo­wa­nie jako narzę­dzie nie jest zama­wia­ne jako ​„coś cze­go wyma­ga orga­ni­za­cja” a jako ​„coś co wes­prze jej dzia­ła­nie”, narzę­dzie sta­no­wią­ce ​„roz­wią­za­nie” pro­ble­mu jaki chce roz­wią­zać zamawiający.

Gdzie tu miej­sce na nauko­we meto­dy? Mamy dwa zada­nia do wykonania:

1. opra­co­wać model dzia­ła­nia orga­ni­za­cji czy­li opra­co­wać teo­rią wyja­śnia­ją­cą to, co się w niej dzieje,
2. opra­co­wać pro­jekt roz­wią­za­nia czy­li zbu­do­wać mecha­nizm dzia­ła­nia narzę­dzia, któ­re umiesz­czo­ne w tej orga­ni­za­cji, roz­wią­że pro­blem opi­sa­ny przez zama­wia­ją­ce­go; to narzę­dzie może być zre­ali­zo­wa­ne jako oprogramowanie.

Potocznie pierw­szy etap nazy­wa­ny jest Analizą biz­ne­so­wą dru­gi to Projektowanie logi­ki opro­gra­mo­wa­nia. Przyjmując, że sto­su­je­my nauko­we podej­ście, naj­pierw two­rzy­my model orga­ni­za­cji a potem model logi­ki potrzeb­ne­go jej opro­gra­mo­wa­nia (teo­rie mówią­ce, że tak to dzia­ła), testu­je­my je i uzna­je­my za popraw­ne, jeże­li nie uda­ło ich pod­wa­żyć. Na tym blo­gu znaj­dzie opis takie­go pro­ce­su pod nazwą MDA. Jednak jeże­li nauko­wo to opie­ra­my się wyłącz­nie na fak­tach (czy­li nie pro­wa­dzi­my wywia­dów a ana­li­zu­je­my dokumenty).

Po kolei:

• obser­wa­cje to ana­li­za tego co i jak się w fir­mie dzie­je (ana­li­za fak­tów czy­li doku­men­tów, wywia­dy tyl­ko w ostateczności),
• budo­wa­nie hipo­te­zy to two­rze­nie mode­lu logi­ki dzia­ła­nia (pro­ce­so­we­go, obiek­to­we­go) tej firmy,
• eks­pe­ry­men­ty to testo­wa­nie mode­li poprzez spraw­dza­nie czy są jakieś fak­ty w orga­ni­za­cji, któ­rych nie potra­fi­my wyja­śnić naszym modelem,
• przy­ję­cie lub odrzu­ce­nie i ​„napra­wa” hipo­te­zy czy­li ulep­sza­nie mode­lu (jeśli był wadliwy).

Moje pro­jek­ty to nic inne­go jak kon­kret­ne powsta­łe spe­cy­fi­ka­cje wyma­gań na opro­gra­mo­wa­nie sta­no­wią­ce sobą tak na praw­dę mode­le mecha­ni­zmu dzia­ła­nia. Spełnienie wyma­gań to zgod­ność zacho­wa­nia opro­gra­mo­wa­nia z opi­sa­nym (wyma­ga­nym) mecha­ni­zmem, zgod­ność tę spraw­dza­my testa­mi.

Na koniec o tym czym jest hipoteza:

Hipoteza – osąd, teo­ria, któ­ra nie zna­la­zła jesz­cze potwier­dze­nia w fak­tach, lub w przy­pad­ku hipo­tez mate­ma­tycz­nych nie zosta­ła jesz­cze popraw­nie udo­wod­nio­na.
Stawianie i testo­wa­nie hipo­tez to jeden z pod­sta­wo­wych pro­ce­sów twór­cze­go myśle­nia oraz fun­da­men­tal­ny ele­ment pro­ce­su two­rze­nia nauki.

(źr. cyta­tów Metoda naukowa).

Tak więc, sko­ro opro­gra­mo­wa­nie w swej cen­tral­nej czę­ści zawie­ra Model (patrz wzo­rzec MVC) logi­ki biz­ne­so­wej, to zna­czy, że nale­ży naj­pierw (1) zro­zu­mieć jak dzia­ła ta orga­ni­za­cja i udo­ku­men­to­wać jej model dzia­ła­nia, (2) pod­jąć decy­zję któ­ry obszar dzia­ła­nia orga­ni­za­cji ma być wspie­ra­ny nowym opro­gra­mo­wa­niem, i któ­ra część jej mode­lu dzia­ła­nia ma być zaim­ple­men­to­wa­na w opro­gra­mo­wa­niu, (3) wyko­nać implementację.

User Story to co naj­wy­żej mate­riał badaw­czy a Przypadki uży­cia to zakres pro­jek­tu. Kluczem jest zro­zu­mie­nie mecha­ni­zmu dzia­ła­nia, tak jak pra­wa fizy­ki są tym co tłu­ma­czy dzia­ła­nie nawet pro­ste­go młotka…

Jeżeli ktoś uwa­ża, że zapis z obser­wa­cji zacho­wa­nia się orga­ni­za­cji może sta­no­wić wyma­ga­nie dla inży­nie­ra, to tak jak by uznał, że zapis obser­wa­cji zacho­wa­nia się samo­cho­du i jego kie­row­cy może sta­no­wić wystar­cza­ją­cy mate­riał do wypro­du­ko­wa­nia skrzy­ni biegów… 

Teorie, któ­re nie mogą być prze­te­sto­wa­ne, bo np. to co opi­su­ją nie jest obser­wo­wal­ne, nie kwa­li­fi­ku­ją się jako teo­rie
nauko­we. Przykłady:

Księżyc zasie­dla­ją Małe Zielone, któ­rych ani
nie moż­na zoba­czyć, ani zła­pać ? ŹLE

Na Księżycu nie ma Małych Zielonych ?
DOBRZE, łapiąc jed­ne­go moż­na sfal­sy­fi­ko­wać
hipo­te­zę

Polecam tak­że źró­dło­wy wykład: meto­da nauko­wa.

(źr. http://www.home.umk.pl/~mwojc/wyklady_Teren/metoda%20naukowa.pdf)

Żródła

Aktualizacja [last-modi­fied]