Interesują mnie aspek­ty sys­te­mo­we i wdro­że­nio­we (imple­men­ta­cja) pra­wa, dla­te­go sku­piam się na logi­ce lub jej bra­ku w regu­la­cjach praw­nych. Uważam, że nie­ste­ty jakość pra­wa sta­no­wio­ne­go w naszym kra­ju jest niska.

Właśnie weszła w życie regu­la­cja doty­czą­ca zaka­zu wyko­ny­wa­nia kopii nie­któ­rych doku­men­tów. Jaki to ma cel? Prawnik pisze:

Pierwszy z nich to zapo­bie­ga­nie wytwa­rza­niu fał­szy­wych doku­men­tów, łudzą­co podob­nych do ory­gi­na­łów, któ­re mogą być wyko­rzy­sty­wa­ne do popeł­nie­nia prze­stęp­stwa. Drugi ści­śle wią­że się z obo­wią­zu­ją­cy­mi już prze­pi­sa­mi doty­czą­cy­mi ochro­ny danych oso­bo­wych. Nietrudno zauwa­żyć, że gro­ma­dze­nie kse­ro­ko­pii, czy ska­nów doku­men­tów toż­sa­mo­ści sta­no­wi prze­twa­rza­nie danych oso­bo­wych. To nato­miast zawsze musi odby­wać się zgod­nie z zasa­dą mini­ma­li­zmu, a więc gro­ma­dze­nia tyl­ko tych danych, któ­re są nie­zbęd­ne dla kon­kret­ne­go celu prze­twa­rza­nia (jak np. zatrud­nie­nie, zawar­cie umo­wy, potwier­dze­nie kwa­li­fi­ka­cji).?(Majewska, 2019)?

Autorka słusz­nie zauwa­ża, że docho­dzi­ło tu do popeł­nia­nia prze­stępstw, jed­nak mam wra­że­nie, że usta­wo­daw­ca roz­wią­zu­je pro­ble­my, któ­re sam naj­pierw stwa­rza. W moich oczach, nowe pra­wo to lecze­nie migre­ny meto­dą zada­wa­nia więk­sze­go bólu w innym miej­scu ciała… 

Na samym począt­ku war­to zauwa­żyć, że doty­czy on doku­men­tów iden­ty­fi­ku­ją­cych daną oso­bę lub rzecz, jak i potwier­dza­ją­cy stan praw­ny lub pra­wa osób, któ­re się nim posłu­gu­ją, a więc m.in.: dowo­dy oso­bi­ste, pasz­por­ty, pra­wo jaz­dy, odpi­sy pra­wo­moc­nych orze­czeń sądów oraz tytu­ły wyko­naw­cze, […]?(Majewska, 2019)?

Skupię się na dwóch wymie­nio­nych (jest ich wię­cej) doku­men­tach publicz­nych: dowód toż­sa­mo­ści oraz odpis ?(?Ustawa z dnia 22 listo­pa­da 2018 r. o doku­men­tach publicz­nych,? 2018)?.

Dowody toż­sa­mo­ści nale­żą do doku­men­tów zabez­pie­cza­nych mecha­nicz­nie. Innymi sło­wy mają one okre­ślo­ne cechy, pozwa­la­ją­ce na stwier­dze­nie ich auten­tycz­no­ści ?(?Jak zwe­ry­fi­ko­wać auten­tycz­ność dowo­du oso­bi­ste­go,? n.d.)?. Oznacza to, że np. dowód oso­bi­sty (DO) jako przed­miot, nie może zostać zastą­pio­ny jego kse­ro­ko­pią (nawet bar­dzo wier­ną kolo­ry­stycz­nie, ale na papie­rze, bo nie jest to repli­ka doku­men­tu publicz­ne­go w rozu­mie­niu ww. usta­wy). Fałszowanie DO, w rozu­mie­niu usta­wy jest to wyko­na­nia jego repli­ki, i tak jest (i było już) zabro­nio­ne. Kserokopia DO to co naj­wy­żej dane oso­bo­we, ale nie repli­ka” tegoż DO. Tak więc nie wiem jaki cel przy­świe­cał usta­wo­daw­cy, że chce karać za sam fakt wyko­na­nia kse­ro­ko­pii DO. Tym bar­dziej, że kwe­stie prze­twa­rza­nia danych oso­bo­wych (treść DO) są już ure­gu­lo­wa­ne. Moim zda­niem jeże­li ktoś mógł coś zała­twić” w czy­imś imie­niu, posłu­gu­jąc się tyl­ko kse­ro­ko­pią DO, to jest to nie­dbal­stwo, a nie luka w prawie. 

Kwestie doku­men­tów publicz­nych i ich odpi­sów. Tu poja­wia się dla odmia­ny relikt defi­ni­cyj­ny jaki nie­daw­no opisałem:

Szkodliwy jest tu zapis w KC mówią­cy, że doku­ment to nośnik z zawar­to­ścią, utoż­sa­mia­ją­cy czę­sto poję­cie doku­ment z papie­rem, co uwa­żam za relikt ?daw­nych cza­sów?. […] Wiarygodność doty­czy tre­ści, nale­ży uznać, że data powsta­nia doku­men­tu oraz dane auto­ra, to tak­że ele­men­ty tre­ści doku­men­tu. ?(Żeliński, 2019)?

Reliktem jest więc tak­że samo poję­cie odpi­su doku­men­tu, tak­że opar­te na uzna­niu, że doku­ment to nośnik pozwa­la­ją­cy zapo­znać się z jego tre­ścią”. Dokumenty coś stwier­dza­ją”, istot­na jest więc ich treść a ryzy­kiem jej – tre­ści fał­szer­stwo. W cza­sach, gdy komu­ni­ka­cja opie­ra­ła się na prze­ka­zy­wa­niu papie­ro­wej kore­spon­den­cji na duże odle­gło­ści, auten­tycz­ność doku­men­tu była imma­nent­ną cechą doku­men­tu (pod­pi­sy, pie­czę­cie itp.). Obecnie mówi­my o auten­tycz­no­ści tre­ści, a tę łatwo spraw­dzić mając dostęp do jej źró­dła (w dobie komu­ni­ka­cji elek­tro­nicz­nej, jest to try­wial­ne?(Żeliński, 2019)?): poli­cja spraw­dza Dowód Rejestracyjny i Prawo Jazdy w sys­te­mie CEPiK, urzęd­nik moje dane w sys­te­mie PESEL, itd. Pozostaje jedy­nie upew­nie­nie się, że ja to ja i do tego słu­ży obec­nie zdję­cie bio­me­trycz­ne na tych dokumentach.

Egzemplarz doku­men­tu, obec­nie, to jego powie­lo­na treść ?(Żeliński, 2019)?. Dostęp do tre­ści wyma­ga­ny jest tyl­ko w przy­pad­ku koniecz­no­ści zapo­zna­nia się z nią (treść decy­zji, stwier­dze­nie posia­da­nia pra­wa do cze­goś itp.). Trudno dzi­siaj mówić o czymś takim jak ory­gi­nał i kopia doku­men­tu, patrząc na nie­go z per­spek­ty­wy cza­sów gdy każ­dy doku­ment może (mógł­by) być elek­tro­nicz­ny ?(?Ustawa z dnia 18 lip­ca 2002 r. o świad­cze­niu usług dro­gą elek­tro­nicz­ną.,? 2002)?. Choć nadal nie bra­ku­je ludzi uwa­ża­ją­cych, że kse­ro­ko­pia jest jed­nak nie­bez­piecz­na. ?(Maj, 2019)?.

Jeżeli z jakie­goś powo­du, egzem­plarz tre­ści jest dostęp­ny i wyma­ga­ny na papie­rze, pozo­sta­je sta­re i nadal sku­tecz­ne pod­pi­sa­nie przez auto­ra, wydaw­cę lub oso­bę, któ­rej doty­czy doku­ment jego papie­ro­wej kopii (czy­li kolej­ne­go egzem­pla­rza) za zgod­ność z ory­gi­na­łem”. Jednak coraz czę­ściej mamy moż­li­wość uwia­ry­god­nie­nia tre­ści (doku­men­tu) dro­gą elek­tro­nicz­ną, rozu­mia­ne­go jako dostęp do innych egzem­pla­rzy tego same­go doku­men­tu w celu porównania: 

Nadal odręcz­ny pod­pis na papie­ro­wych doku­men­tach jest sku­tecz­ny, i nic nie wska­zu­je na to, by mia­ło się to zmie­nić. Dotychczasowe doświad­cze­nia poka­zu­ją, że są meto­dy, inne niż elek­tro­nicz­ny pod­pis kwa­li­fi­ko­wa­ny, wystar­cza­ją­co sku­tecz­ne, by uznać, że dany doku­ment (treść) pocho­dzi od jego dekla­ro­wa­ne­go nadaw­cy. Jedną z nich jest poda­wa­nie danych z poprzed­nie­go roku na wysy­ła­nych (bez e‑podpisu) dekla­ra­cjach podat­ko­wych. Inna to uzna­nie, że jeże­li dwa egzem­pla­rze doku­men­tu, pozy­ska­ne­go z dwóch źró­deł o sprzecz­nym inte­re­sie, nie róż­nią się zawar­to­ścią, to zna­czy że nie zosta­ły sfał­szo­wa­ne (tak dzia­ła JPK i tak zwa­ne kon­tro­le krzy­żo­we doku­men­tów finan­so­wych). Rozwijają się sta­le tak­że meto­dy bio­me­trycz­ne sygno­wa­nia doku­men­tów.?(Żeliński, 2019)?

Podsumowując ten krót­ki wpis, uwa­żam, że zno­wu imple­men­to­wa­na jest tech­no­lo­gia w pra­wie (uży­cie nowo­cze­snej kse­ro­ko­piar­ki i wyko­ny­wa­nie wier­nych kolo­ro­wych kopii). Ustawodawca, w moich oczach, nie kon­sul­to­wał tego z eks­per­ta­mi, albo trwa­ło to za krót­ko. Coś co nazy­wa­ne jest sys­te­mo­wym podej­ściem to pra­wa, nie mia­ło tu chy­ba miej­sca. Powstają w krót­kich odstę­pach cza­su kolej­ne usta­wy i ich nowe­li­za­cje, prze­pi­sy napra­wia­ją­ce prze­pi­sy, napra­wia­ją­ce poprzed­nie prze­pi­sy. Uważam, że tak dłu­go jak dłu­go moż­li­wa jest tak zwa­na kra­dzież toż­sa­mo­ści, tak dłu­go moż­na mówić, że pra­wo jest złe. 

Odnośniki

  1. Jak zwe­ry­fi­ko­wać auten­tycz­ność dowo­du oso­bi­ste­go. (n.d.). Retrieved July 13, 2019, from PWPW websi­te: https://​www​.pwpw​.pl/​S​t​r​e​f​a​_​w​i​e​d​z​y​/​Z​a​b​e​z​p​i​e​c​z​e​n​i​a​_​d​o​k​u​m​e​n​t​o​w​.​h​tml
  2. Maj, M. (2019). Od dziś wytwa­rza­nie i sprze­da­wa­nie ?dowo­dów kolek­cjo­ner­skich? jest zabro­nio­ne. Co z kse­ro­wa­niem dowo­dów? Retrieved July 13, 2019, from Niebezpiecznik websi­te: https://​nie​bez​piecz​nik​.pl/​p​o​s​t​/​o​d​-​d​z​i​s​-​w​y​t​w​a​r​z​a​n​i​e​-​i​-​s​p​r​z​e​d​a​w​a​n​i​e​-​d​o​w​o​d​o​w​-​k​o​l​e​k​c​j​o​n​e​r​s​k​i​c​h​-​j​e​s​t​-​z​a​b​r​o​n​i​o​n​e​-​c​o​-​z​-​k​s​e​r​o​w​a​n​i​e​m​-​d​o​w​o​d​o​w​/​#​c​o​m​m​e​n​t​-​7​1​4​689
  3. Majewska, A. (2019, July 12). http://​pro​ce​so​wy​.pl/​c​z​y​-​k​s​e​r​o​-​d​o​w​o​d​u​-​b​e​d​z​i​e​-​g​r​o​z​i​c​-​w​i​e​z​i​e​n​i​em/. Retrieved July 12, 2019, from Procesowy​.pl websi­te: http://​pro​ce​so​wy​.pl/​c​z​y​-​k​s​e​r​o​-​d​o​w​o​d​u​-​b​e​d​z​i​e​-​g​r​o​z​i​c​-​w​i​e​z​i​e​n​i​em/
  4. Ustawa z dnia 18 lip­ca 2002 r. o świad­cze­niu usług dro­gą elek­tro­nicz­ną. (2002). Retrieved July 13, 2019, from ISAP websi­te: http://​isap​.sejm​.gov​.pl/​i​s​a​p​.​n​s​f​/​D​o​c​D​e​t​a​i​l​s​.​x​s​p​?​i​d​=​w​d​u​2​0​0​2​1​4​4​1​204
  5. Ustawa z dnia 22 listo­pa­da 2018 r. o doku­men­tach publicz­nych. (2018). Retrieved July 13, 2019, from ISAP websi­te: http://​isap​.sejm​.gov​.pl/​i​s​a​p​.​n​s​f​/​D​o​c​D​e​t​a​i​l​s​.​x​s​p​?​i​d​=​W​D​U​2​0​1​9​0​0​0​0​053
  6. Żeliński, J. (2019, July 12). Czy to łatwe by w sądach i urzę­dach były tyl­ko e‑akta? Retrieved July 13, 2019, from IT​-Consulting​.pl websi­te: https://it-consulting.pl//2019/07/11/czy-to-latwe-by-w-sadach-i-urzedach-byly-tylko-e-akta/

Jarosław Żeliński

Jarosław Żeliński: autor, badacz i praktyk analizy systemowej organizacji: Od roku 1991 roku, nieprzerwanie, realizuje projekty z zakresu analiz i projektowania systemów, dla urzędów, firm i organizacji. Od 1998 roku prowadzi samodzielne studia i prace badawcze z obszaru analizy systemowej i modelowania (modele jako przedmiot badań: ORCID). Od 2005 roku, jako nieetatowy wykładowca akademicki, prowadzi wykłady i laboratoria (ontologie i modelowanie systemów informacyjnych, aktualnie w Wyższej Szkole Informatyki Stosowanej i Zarządzania pod auspicjami Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.) Oświadczenia: moje badania i publikacje nie mają finansowania z zewnątrz, jako ich autor deklaruję brak konfliktu interesów. Prawa autorskie: Zgodnie z art. 25 ust. 1 pkt. 1) lit. b) ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych zastrzegam, że dalsze rozpowszechnianie artykułów publikowanych w niniejszym serwisie jest zabronione bez indywidualnej zgody autora (patrz Polityki Strony).

Dodaj komentarz

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.